Hơn 450 hecta thanh long đạt tiêu chuẩn GlobalGAP tại tỉnh Lâm Đồng hiện đang vào mùa thu hoạch chính vụ. Tuy nhiên, đến thời điểm này, hàng trăm tấn thanh long vẫn không thể xuất khẩu sang châu Âu do thiếu giấy chứng thư – chứng nhận An toàn thực phẩm. Tình trạng này đã kéo dài từ đầu tháng 7 đến nay, khiến khoảng 100 tấn thanh long bị hư hỏng và lượng hàng tồn kho gần tương đương.
Nguyên nhân của tình trạng này là do chưa có cơ quan Nhà nước ký Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đối với thực vật xuất khẩu cho các doanh nghiệp. Đối với các lô hàng xuất khẩu sang châu Âu, phần lớn doanh nghiệp thực hiện kiểm tra tại TP.HCM, đồng nghĩa cơ quan chịu trách nhiệm cấp giấy chứng nhận trên là Sở An toàn thực phẩm TP.HCM.
Trước đó, Thông tư 12/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ký ngày 19/6 và có hiệu lực từ ngày 1/7, đã chuyển thẩm quyền cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đối với thực vật xuất khẩu từ Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật về UBND cấp tỉnh. Tuy nhiên, việc chuyển quyền chứng nhận từ cơ quan của Bộ về Sở đang khiến quy trình này bị ách tắc. Bởi trước đây, các doanh nghiệp vốn quen làm việc với các chi cục kiểm dịch thực vật vùng – nơi phụ trách cấp giấy chứng nhận.
Trở ngại quy trình chứng nhận không chỉ gây thiệt hại lớn cho các hộ dân, hợp tác xã, doanh nghiệp xuất khẩu thanh long sang châu Âu mà còn ảnh hưởng đến những đơn hàng xuất khẩu về sau. Tình trạng này đã được Hiệp hội thanh long Bình Thuận kiến nghị bằng văn bản lên UBND tỉnh Lâm Đồng. Do phải chờ cả tháng, khách hàng từ châu Âu đã gửi thư thông báo sẽ cắt đơn hàng từ Việt Nam, chuyển qua mua thanh long từ Thái Lan, Ecuador.
Theo Hiệp hội thanh long Bình Thuận, thiệt hại bằng tiền không quan trọng bằng lòng tin. Nông dân thấy doanh nghiệp ngừng thu mua nên dừng sản xuất, đối tác cũng không còn niềm tin vì không thấy hàng hóa nhập khẩu theo cam kết. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến ngành xuất khẩu thanh long mà còn tác động tiêu cực đến chuỗi cung ứng và uy tín của Việt Nam trong thị trường quốc tế.
Đại diện các doanh nghiệp xuất khẩu cho rằng, để tháo gỡ vướng mắc, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và địa phương. Sở An toàn thực phẩm TP.HCM và các cơ quan liên quan cần khẩn trương triển khai quy trình cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho các doanh nghiệp xuất khẩu. Đồng thời, cần có những giải pháp hỗ trợ kịp thời để giúp các doanh nghiệp giảm thiểu thiệt hại và duy trì niềm tin với đối tác quốc tế.
Hiện tại, các doanh nghiệp đang mong chờ sự vào cuộc mạnh mẽ của các cấp chính quyền để sớm giải quyết vấn đề và khôi phục lại hoạt động xuất khẩu thanh long sang châu Âu cũng như các thị trường khác.