Mối quan hệ đồng minh giữa Mỹ và Nhật Bản đang đứng trước những thách thức lớn chưa từng có. Các chính sách gần đây của Washington và sự quyết đoán ngày càng tăng của Bắc Kinh đã tạo ra áp lực đáng kể lên Tokyo. Nhật Bản hiện đang phải đối mặt với sức ép kinh tế từ Washington, đặc biệt là sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo áp thuế 25% lên tất cả hàng hóa Nhật Bản xuất khẩu sang Mỹ từ ngày 1 tháng 8 tới. Quyết định này đã gây ra phản ứng mạnh mẽ tại Tokyo.
Itsunori Onodera, thành viên cấp cao của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền, đã thẳng thắn tuyên bố rằng nội dung của lá thư là ‘hoàn toàn không thể chấp nhận được’ và bày tỏ sự ‘vô cùng phẫn nộ’. Phản ứng này cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề và thách thức mà Nhật Bản đang phải đối mặt trong mối quan hệ kinh tế với Mỹ. Không chỉ dừng lại ở thương mại, Nhật Bản còn phải đối mặt với sự quyết đoán quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc.
Trung Quốc đã điều động hai tàu sân bay mới đến Tây Thái Bình Dương, đi qua vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản và lần đầu tiên vượt qua ‘chuỗi đảo thứ hai’ – tuyến phòng thủ quan trọng nối Nhật Bản với đảo Guam của Mỹ. Trước hành động này, Nhật Bản đã chính thức lên tiếng phản đối và cho phép quân đội bắn hạ thiết bị bay không người lái của Trung Quốc nếu xâm phạm không phận. Đây là một bước đi nhằm khẳng định chủ quyền và bảo vệ an ninh quốc gia.
Mỹ cũng yêu cầu Nhật Bản tăng chi tiêu quốc phòng lên 3,5% GDP, thậm chí sau đó là 5%, trong khi Nhật Bản hiện chỉ chi khoảng 1,6%. Yêu cầu này đã gây báo động ở Tokyo và được xem là khó có thể biến mất. Nhật Bản đang phải cân nhắc giữa việc đáp ứng yêu cầu của Mỹ và khả năng tài chính của mình.
Trong bối cảnh đó, Nhật Bản đang nỗ lực xây dựng quan hệ với các nước bạn bè như Australia, Ấn Độ, Philippines và Hàn Quốc, đồng thời tăng cường đầu tư vào công nghệ mới nổi, khả năng phục hồi mạng và an ninh vũ trụ. Những bước đi này cho thấy Nhật Bản đang tích cực tìm kiếm các giải pháp để đa dạng hóa quan hệ và tăng cường năng lực quốc phòng.
Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đang đối mặt với cuộc bầu cử thượng viện vào ngày 20 tháng 7 trong bối cảnh sự không hài lòng của người dân về lạm phát và thất nghiệp gia tăng. Các cuộc thăm dò dự đoán đảng LDP của ông sẽ mất thế đa số tại Thượng viện, có thể đẩy nước này vào một cuộc khủng hoảng điều hành kéo dài. Tương lai chính trị của Nhật Bản và mối quan hệ đồng minh với Mỹ đang ở một thời điểm quan trọng.
Trong tình hình hiện nay, Nhật Bản cần phải cân nhắc kỹ lưỡng các bước đi tiếp theo để bảo vệ lợi ích quốc gia và duy trì quan hệ đồng minh với Mỹ. Đồng thời, Nhật Bản cũng cần tăng cường hợp tác với các nước khác để đối phó với những thách thức an ninh và kinh tế đang gia tăng.