Ứng Dụng Công Nghệ Trong Bảo Tồn và Phát Huy Di Sản Văn Hóa: Một Định Hướng Tương Lai Cho Hà Nội

Trong bối cảnh thời đại công nghệ phát triển nhanh chóng như hiện nay, việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa gắn với công nghệ đã trở thành một kỳ vọng lớn đối với Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII. Ứng dụng công nghệ không chỉ là chìa khóa để giữ gìn di sản cho thế hệ tương lai mà còn giúp đưa giá trị di sản đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là giới trẻ.

Với người dân Hà Nội, di sản văn hóa không chỉ là những công trình kiến trúc cổ kính hay hiện vật lịch sử, mà còn là linh hồn và bản sắc không thể tách rời của thành phố ngàn năm văn hiến. Vì vậy, việc ứng dụng công nghệ trong bảo tồn và quảng bá di sản là một giải pháp quan trọng. Bằng cách tận dụng công nghệ, Hà Nội có thể phát huy tối đa giá trị di sản, đồng thời giới thiệu đến du khách và người dân những trải nghiệm mới mẻ và thú vị.

Công nghệ giúp bảo tồn và phục dựng các giá trị di sản một cách hiệu quả nhất. Một bảo tàng số về lịch sử Thăng Long – Hà Nội, nơi mọi tư liệu và hiện vật lịch sử được số hóa và trình bày sinh động, sẽ thu hút được nhiều người, đặc biệt là các em học sinh và sinh viên. Việc số hóa di sản không chỉ giúp bảo vệ di sản khỏi sự hư hỏng theo thời gian mà còn giúp lan tỏa giá trị di sản đến với nhiều thế hệ.

Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ thực tế ảo (VR) trong trải nghiệm di tích là một giải pháp đột phá. Du khách và người dân có thể ‘du hành thời gian’ về quá khứ và chứng kiến không gian di tích được phục dựng sống động như thật, nghe những câu chuyện lịch sử chân thực. Công nghệ VR không chỉ mang lại trải nghiệm thú vị mà còn giúp tăng cường hiểu biết về di sản văn hóa.

Việc phát triển các ứng dụng di động dẫn đường và thuyết minh di sản đa ngôn ngữ cũng là một sáng kiến thiết thực. Với một chiếc điện thoại thông minh, bất cứ ai cũng có thể dễ dàng khám phá các di tích và hiểu rõ câu chuyện đằng sau mỗi hiện vật và địa danh. Điều này không chỉ giúp du khách quốc tế dễ dàng tiếp cận di sản văn hóa Hà Nội mà còn giúp người dân địa phương hiểu rõ hơn về giá trị di sản quê hương.

Người dân Thủ đô tin rằng, khi công nghệ được ứng dụng thông minh và có chiến lược, di sản văn hóa của Hà Nội sẽ không chỉ được bảo vệ tốt hơn mà còn được ‘làm sống lại’ trong tâm hồn của thế hệ hôm nay và mai sau. Đây là cách biến những giá trị nghìn năm tuổi thành động lực phát triển mới và khẳng định vị thế của Hà Nội là một Thủ đô hiện đại nhưng vẫn đậm đà bản sắc văn hóa.

Nhìn chung, việc ứng dụng công nghệ trong bảo tồn và phát huy di sản văn hóa là một hướng đi quan trọng cho Hà Nội. Bằng cách tận dụng công nghệ và sáng tạo, Hà Nội có thể giữ gìn và phát huy giá trị di sản văn hóa, đồng thời đóng góp vào sự phát triển bền vững của thành phố.

Việc thu phí tham quan di tích lịch sử đang trở thành một vấn đề xã hội nóng hổi, với nhiều ý kiến trái chiều từ công chúng. Trong khi một số người ủng hộ việc thu phí như một giải pháp để bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích, thì những người khác lại phản đối, cho rằng di tích lịch sử là tài sản tinh thần chung của dân tộc, không thể đem ra mua bán.

Một ví dụ điển hình về vấn đề này là Khu di tích Quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc, tỉnh Hà Tĩnh. Với vị trí địa lý thuận lợi, khu di tích này thường xuyên đón hàng chục nghìn lượt khách đến dâng hương tưởng niệm và tri ân các anh hùng liệt sĩ. Tuy nhiên, việc vận hành và quản lý khu di tích đang gặp nhiều khó khăn do thiếu nguồn lực tài chính. Một trong những giải pháp được đưa ra là thu phí tham quan, nhưng vẫn còn nhiều băn khoăn về việc này.

Thật ra, tấm vé tham quan không chỉ là một khoản thu nhỏ, mà còn là một phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích. Ở nhiều quốc gia, việc thu phí tham quan di tích là nguồn thu chính để duy trì hoạt động của các di sản văn hóa và lịch sử. Tuy nhiên, ở Việt Nam, việc thu phí thường vấp phải phản ứng từ dư luận, bởi lẽ nhiều người vẫn quan niệm rằng di tích lịch sử là của chung, không nên có chuyện mua bán.

Để việc thu phí tham quan di tích trở nên hợp lý và được xã hội chấp nhận, cần đảm bảo một số nguyên tắc cơ bản. Thứ nhất, cần minh bạch mục đích thu phí, công khai nguồn thu và việc chi tiêu cho các hoạt động bảo tồn và phát triển di tích. Điều này sẽ giúp người dân và khách tham quan hiểu rõ về việc sử dụng nguồn thu và yên tâm về việc đóng góp của mình.

Thứ hai, cần có chính sách miễn, giảm phí linh hoạt và nhân văn đối với các đối tượng như cựu chiến binh, người có công với cách mạng, người khuyết tật, trẻ em, học sinh – sinh viên, và cư dân địa phương. Điều này không chỉ thể hiện sự trân trọng và biết ơn đối với những người đã cống hiến cho đất nước, mà còn giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho những người yếu thế.

Cuối cùng, cần có cái nhìn linh hoạt và thấu đáo để tấm vé tham quan không trở thành rào cản mà trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và trách nhiệm gìn giữ di sản của thế hệ hôm nay dành cho mai sau. Chỉ khi có được sự cân bằng và thấu hiểu, việc thu phí tham quan di tích mới có thể trở thành một giải pháp hiệu quả và được xã hội chấp nhận.

Ngày 29/7, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa đã có báo cáo gửi UBND tỉnh liên quan đến đề xuất trưng dụng biệt thự trong di tích lầu Bảo Đại làm chỗ ở cho cán bộ Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh. Sự việc này đã gây ra nhiều tranh cãi và ảnh hưởng không tốt đến dư luận xã hội.

Trong báo cáo, lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Khánh Hòa khẳng định rằng việc Trung tâm Bảo tồn di tích có văn bản đề xuất trưng dụng biệt thự tại lầu Bảo Đại ở Nha Trang làm nhà ở công vụ là thiếu sót nghiêm trọng. Sở đã yêu cầu Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh kiểm điểm và làm rõ trách nhiệm của các cá nhân, tập thể liên quan đến sai sót này.

Trước đó, vào ngày 7/7, Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh Khánh Hòa đã có văn bản gửi Công ty CP Đầu tư Khánh Hà (thuộc Tập đoàn Hà Đô, chủ đầu tư dự án biệt thự Cầu Đá, phường Nha Trang) về việc trưng dụng tạm thời 2 phòng tại căn biệt thự Vọng Nguyệt của khu di tích biệt thự Cầu Đá làm chỗ ở cho hai cán bộ thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh. Tuy nhiên, sau khi rà soát, Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh nhận thấy đề nghị trên chưa phù hợp và chưa đúng theo quy định.

Đến ngày 9/7, Trung tâm đã có công văn thu hồi đề nghị trên. Lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết rằng việc Trung tâm Bảo tồn di tích có công văn đề xuất trên là thiếu sót, chưa xin ý kiến lãnh đạo sở. Việc Trung tâm Bảo tồn di tích đề xuất sắp xếp tạm nơi ở cho công chức, viên chức tại khu vực di tích quốc gia nêu trên là chưa đúng thẩm quyền và chưa phù hợp với quy định pháp luật hiện hành về quản lý, sử dụng di tích.

Được biết, di tích biệt thự Cầu Đá gồm 5 căn biệt thự được xây dựng từ năm 1923, đặt tên theo các loài cây, loài hoa trồng xung quanh mỗi biệt thự. Trong đó, 2 căn biệt thự có tên Xương Rồng và Bông Sứ được người Pháp giao cho Bảo Đại sử dụng làm nơi ở của vua và hoàng hậu Nam Phương mỗi lần đến Nha Trang nghỉ dưỡng. Chính vì thế, người dân địa phương quen gọi là lầu Bảo Đại.

Đến năm 1954, biệt thự Xương Rồng đổi tên thành Nghinh Phong và biệt thự Bông Sứ đổi tên thành Vọng Nguyệt. Sau năm 1975, các căn biệt thự này được sử dụng thành khu nghỉ mát cho du khách. Từ năm 2002, khu biệt thự Cầu Đá do Tổng Công ty Khánh Việt (Khánh Hòa) quản lý và sử dụng. Sau đó, Tổng Công ty Khánh Việt liên doanh với Tập đoàn Hà Đô (Hà Nội) thành lập Công ty CP đầu tư Khánh Hà để thực hiện dự án Khu nghỉ dưỡng cao cấp Bảo Đại. 5 biệt thự cổ trên cũng thuộc sở hữu của dự án và doanh nghiệp sẽ cải tạo để cho thuê, phục vụ kinh doanh du lịch.

Trong giai đoạn 2020-2025, Đảng bộ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) tỉnh Cao Bằng đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, tạo ra những đổi mới và đột phá trong hoạt động văn hóa, thể thao, gia đình, và du lịch. Với mục tiêu nâng cao mức hưởng thụ văn hóa cho nhân dân và xây dựng con người Cao Bằng phát triển toàn diện, Đảng bộ Sở VHTT&DL đã không ngừng phấn đấu, thể hiện tinh thần đoàn kết, dân chủ và quyết tâm đổi mới.

Một trong những điểm nổi bật trong giai đoạn này là Sở VHTT&DL đã tham mưu tổ chức thành công nhiều hoạt động văn hóa mang tầm quốc gia và quốc trong thời gian gần đây. Sự kiện đáng chú ý nằm trong khuôn khổ Lễ hội Du lịch Thác Bản Giốc năm 2023, với 1.000 người trình diễn hát Then, đàn tính trong trang phục truyền thống. Tổ chức Kỷ lục Việt Nam đã trao Bằng chứng nhận và Kỷ niệm chương Xác lập kỷ lục Màn đồng diễn hát Then, đàn tính có số lượng người tham gia đông theo ghi nhận. Sở cũng tổ chức thành công Ngày hội Du lịch Non nước Cao Bằng tại khu vực Hồ Hoàn Kiếm và Phố đi bộ của Thủ đô Hà Nội với chủ đề ‘Non nước Cao Bằng – Xứ sở xuất thần tiên’ theo nguồn Báo Cao Bằng điện tử.

Hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di tích, di sản văn hóa cũng được Sở VHTT&DL chú trọng. Sở đã thực hiện các chương trình, dự án, đề án bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa các cấp, như ‘Nghiên cứu, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa người Lô Lô đen tỉnh Cao Bằng’, ‘Nghiên cứu, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống người Nùng Vẻn tỉnh Cao Bằng’ theo báo cáo của UBND tỉnh. Hoạt động văn hóa cơ sở cũng được tăng cường, đổi mới về hình thức và nội dung phù hợp với nhiều đối tượng hưởng thụ. Sở đã tổ chức tuyên truyền lưu động, phát hành Bản tin văn hóa, thể thao, du lịch, và tổ chức triển lãm ảnh.

Ngoài ra, phong trào ‘Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa’ nhận được sự ủng hộ của các tầng lớp nhân dân. Kết quả, chỉ tiêu danh hiệu văn hóa đạt và vượt hằng năm. Nghệ thuật chuyên nghiệp có nhiều bước tiến mới, quy mô chương trình, chất lượng nghệ thuật ngày càng được nâng theo đánh giá của Sở VHTT&DL Cao Bằng. Trong 5 năm, Đoàn Nghệ thuật tỉnh thực hiện 450 buổi biểu diễn phục vụ nhân dân và tham gia các sự kiện chính trị của tỉnh.

Lĩnh vực thể dục, thể thao (TDTT) cũng có những chuyển biến tích cực, phát triển cả về phong trào quần chúng và thể thao thành tích cao. Thể thao thành tích cao đã đạt được nhiều nấc thang mới, giai đoạn 2020-2025 toàn tỉnh có 115 vận động viên (VĐV) đạt đẳng cấp quốc theo website gia, các VĐV đã tham gia nhiều giải đấu cấp quốc gia, khu vực và quốc tế, kết quả giành được 824 huy chương.

Không chỉ vậy, du lịch đã khẳng định là ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh. Tổng lượt khách du lịch giai đoạn 2020-2025 ước đạt trên 8,4 triệu lượt, tốc độ tăng trưởng về lượt khách ước đạt 35,6%/năm; doanh thu du lịch ước đạt 5.570 tỷ đồng, tốc độ tăng trưởng bình quân ước đạt 53,6%/năm theo Cổng thông tin điện tử tỉnh.

Nhìn chung, trong giai đoạn 2020-2025, Đảng bộ Sở VHTT&DL tỉnh Cao Bằng đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, góp phần phát triển ngành VHTT&DL toàn diện, hiện đại và giàu bản sắc. Phát huy những kết quả đạt được, nhiệm kỳ 2025-2030, Đảng bộ Sở VHTT&DL đã phát huy tinh thần đoàn kết, thống nhất, và sáng tạo trong nhiệm vụ xây dựng Đảng nói riêng và phát triển kinh tế nói chung.