Trong bối cảnh hiện nay, việc ứng dụng công nghệ vào ngành y tế đang mở ra nhiều tiềm năng và cơ hội để nâng cao chất lượng dịch vụ y tế trên toàn cầu. Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc áp dụng các công nghệ tiên tiến như Dữ liệu lớn (Big Data) và Trí tuệ nhân tạo (AI) vào lĩnh vực y tế vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức.

GS.TS.BS Lê Hữu Song, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, trong một cuộc trao đổi gần đây với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, đã chỉ ra những rào cản chính trong việc ứng dụng hiệu quả AI và Dữ liệu lớn trong y tế tại Việt Nam. Theo ông, có ba thách thức chính cần được giải quyết. Thứ nhất, cơ sở hạ tầng công nghệ, nền tảng băng thông và hệ thống máy chủ chưa được chuẩn hóa, gây khó khăn cho việc xử lý và phân tích dữ liệu. Thứ hai, dữ liệu y tế hiện có chưa thực sự được làm sạch và chuẩn hóa, khiến cho việc khai thác và sử dụng dữ liệu gặp khó khăn. Thứ ba, yếu tố con người đóng vai trò quyết định, khi mà việc thay đổi thói quen và áp dụng công nghệ mới đòi hỏi sự sẵn sàng và quyết tâm từ phía các chuyên gia y tế.

GS.TS.BS Lê Hữu Song cũng chia sẻ về nỗ lực của Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 trong việc ứng dụng bệnh án điện tử và phân tích dữ liệu. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận rằng bệnh viện hiện đang ở giai đoạn “bệnh án máy tính hóa” và đang nỗ lực để chuyển sang giai đoạn “bệnh án điện tử” đúng nghĩa, theo đúng quy định của Chính phủ và Bộ Y tế.

Trong bối cảnh đó, vai trò của hợp tác trong nước và quốc tế trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. GS.TS.BS Lê Hữu Song nhấn mạnh rằng hợp tác là điều kiện bắt buộc để Việt Nam có thể nhanh chóng bắt kịp với xu thế phát triển của công nghệ y tế thế giới.

Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã và đang tích cực đẩy mạnh hợp tác quốc tế, đặc biệt là với các chuyên gia người Việt ở nước ngoài, những người đang giữ những vị trí quan trọng tại các tổ chức, viện nghiên cứu và tập đoàn lớn trên toàn thế giới. Mục tiêu của bệnh viện không chỉ là tiếp nhận công nghệ mà còn trở thành trung tâm tiếp nhận, làm chủ và chuyển giao công nghệ cho toàn bộ hệ thống y tế trong nước.

Ông Song cũng khẳng định rằng, chỉ có thông qua hợp tác và chia sẻ, Việt Nam mới có thể cùng nhau phát triển và tiến bộ trong cuộc cách mạng công nghệ y tế hiện nay. Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 sẵn sàng hợp tác với các đối tác trong và ngoài nước để nâng cao chất lượng dịch vụ y tế cho người dân Việt Nam.

Việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào y tế không chỉ giúp cải thiện chất lượng điều trị mà còn góp phần nâng cao hiệu suất hoạt động của các cơ sở y tế. Để đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần có những chiến lược cụ thể nhằm giải quyết những thách thức về hạ tầng, dữ liệu và nguồn nhân lực.

Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đang trên con đường hiện đại hóa và tích hợp công nghệ vào hoạt động khám chữa bệnh, hướng tới mục tiêu trở thành một trong những trung tâm y tế hàng đầu tại Việt Nam. Sự hợp tác và hỗ trợ từ các đối tác quốc tế sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu này.

Cuối cùng, GS.TS.BS Lê Hữu Song hy vọng rằng, với sự nỗ lực và quyết tâm của cả hệ thống y tế và sự hỗ trợ từ các đối tác quốc tế, Việt Nam sẽ sớm đạt được những thành tựu đáng kể trong việc áp dụng công nghệ vào y tế, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.

Trong thời đại hiện nay, khi khoa học công nghệ đang phát triển với tốc độ nhanh chóng, ngành Y tế đang đối mặt với những thách thức mới về sức khỏe cộng đồng. Để đáp ứng nhu cầu này, công tác lãnh đạo và chỉ đạo cần có tầm nhìn chiến lược, khả năng ra quyết định nhanh chóng và chính xác dựa trên dữ liệu. Chuyển đổi số (CĐS) và ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) đã trở thành động lực quan trọng giúp ngành Y tế nâng cao hiệu quả công tác lãnh đạo và chỉ đạo.

Cơ sở pháp lý cho chuyển đổi số ngành Y tế đã được thể hiện qua Nghị quyết số 17/NQ-CP ngày 07/3/2019 của Chính phủ về phát triển Chính phủ điện tử giai đoạn 2019-2020, định hướng đến 2025. Nghị quyết này đã đặt nền móng cho một nền hành chính hiện đại, minh bạch, lấy người dân làm trung tâm. Ngành Y tế được xác định là một trong những lĩnh vực mũi nhọn cần ưu tiên CĐS để cải thiện dịch vụ công, hướng tới sự hài lòng của người dân.

Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đã khẳng định sự cần thiết phải đẩy mạnh ứng dụng các thành tựu của Cách mạng công nghiệp 4.0, đặc biệt là CĐS, vào mọi lĩnh vực kinh tế – xã hội. Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, đã cụ thể hóa lộ trình, mục tiêu và nhiệm vụ CĐS cho từng ngành, lĩnh vực, trong đó nhấn mạnh các nội dung trọng tâm cho y tế.

Vai trò của CNTT và CĐS trong lãnh đạo và chỉ đạo đã được thể hiện khi giúp ngành Y tế nâng cao hiệu quả công tác lãnh đạo và chỉ đạo thông qua việc tự động hóa việc thu thập, tổng hợp và lưu trữ dữ liệu khám chữa bệnh, sử dụng thuốc, vật tư tiêu hao. Lãnh đạo có thể truy cập các bảng điều khiển trực quan, hiển thị các chỉ số hiệu suất quan trọng theo thời gian thực. CĐS đã giúp nâng cao tính minh bạch, khả năng giám sát và kiểm soát thông qua hệ thống hồ sơ sức khỏe điện tử và bệnh án điện tử chuẩn hóa thông tin, giảm thiểu sai sót do nhập liệu thủ công.

CĐS đã giúp tối ưu hóa nguồn lực và quy trình hành chính khi tự động hóa nhiều quy trình hành chính phức tạp, giảm đáng kể công việc giấy tờ, giải phóng thời gian và nguồn lực cho cán bộ y tế để tập trung vào các hoạt động chuyên môn.

Một ví dụ điển hình về việc triển khai CĐS tại tuyến y tế cơ sở là tỉnh Ninh Bình. Tỉnh Ninh Bình là một trong những tỉnh tiên phong trong việc triển khai CĐS tại tuyến y tế cơ sở, cho thấy hiệu quả rõ rệt trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và chăm sóc sức khỏe ban đầu. Hệ thống hồ sơ sức khỏe điện tử đã được triển khai tại các trạm y tế xã, phường, thị trấn, giúp lãnh đạo Sở Y tế và các Trung tâm Y tế huyện theo dõi các chỉ số sức khỏe cộng đồng một cách toàn diện.

Có thể thấy, CĐS và ứng dụng CNTT đã mang lại nhiều lợi ích cho ngành Y tế, đặc biệt là trong công tác lãnh đạo và chỉ đạo. Để tiếp tục đẩy mạnh CĐS, ngành Y tế cần tiếp tục đầu tư vào hạ tầng CNTT, đào tạo cán bộ và xây dựng cơ sở dữ liệu đồng bộ, chuẩn hóa.

Nhìn chung, việc ứng dụng CNTT và CĐS trong ngành Y tế đã trở thành xu thế tất yếu để nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân. Với sự quyết tâm và nỗ lực của toàn ngành, tin rằng mục tiêu CĐS sẽ được đạt được, mang lại nhiều lợi ích cho người dân và xã hội.

Chuyển đổi số y tế đang là một thách thức lớn đối với các bệnh viện chuyên sâu tại Việt Nam. Tại Diễn đàn Y tế Việt Nam 2025, GS.TS Lê Hữu Song, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, đã nêu lên những khó khăn trong việc ứng dụng dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo (AI) trong chẩn đoán và điều trị y khoa. Theo ông, các bệnh viện càng lớn, càng chuyên sâu thì việc chuyển đổi số y tế càng trở nên khó khăn và chậm chạp.

Thách thức lớn nhất trong chuyển đổi số y tế hiện nay là thay đổi tư duy và con người. GS.TS Lê Hữu Song cho rằng nền tảng công nghệ và cơ sở hạ tầng là thách thức đầu tiên, nhưng yếu tố quyết định và cũng là thách thức lớn nhất là con người, với sự e ngại thay đổi. Việc xây dựng và chuẩn hóa dữ liệu y tế cũng gặp khó khăn do chưa thống nhất và chuẩn hóa.

Một trong những điểm cốt lõi trong chuyển đổi số y tế là hồ sơ bệnh án điện tử. Tuy nhiên, đến nay chỉ có 270 cơ sở thực hiện xong việc này, trong số này, không nhiều bệnh viện hạng đặc biệt hoặc cấp chuyên sâu. GS.TS Lê Hữu Song cho rằng các bệnh viện càng lớn, càng chuyên sâu thì lại càng khó và chậm trong chuyển đổi số y tế. Mấu chốt vấn đề là “thay đổi tư duy”, trong khi thay đổi thói quen của một đơn vị càng lớn thì càng khó khăn.

Bệnh viện có hàng chục nghìn quy trình chuyên môn khác nhau, và văn bản giấy không kết nối với nhau. Để chuyển đổi số và sử dụng AI, các đơn vị từ lâm sàng, cận lâm sàng, đến dược, trang thiết bị, kiểm soát nhiễm khuẩn… phải kết nối. Tuy nhiên, chi phí đầu tư để triển khai bệnh án điện tử là rất lớn. Trung bình mỗi bệnh viện tuyến tỉnh cần đầu tư hơn 10 tỷ đồng, và với các bệnh viện quy mô lớn, số tiền đầu tư còn lớn hơn rất nhiều.

Trước đó, Bộ Y tế đã yêu cầu đơn vị chuyên môn xây dựng quy định kết cấu chi phí ứng dụng CNTT trong giá dịch vụ khám chữa bệnh, cần hoàn thành trong tháng 6. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể. Vietnamnet đã đưa tin về vấn đề này và các chuyên gia cũng đã lên tiếng về thách thức của chuyển đổi số y tế.

Việc triển khai bệnh án điện tử được xem là một bước tiến quan trọng trong quá trình chuyển đổi số y tế, góp phần nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh cũng như quản lý y tế. Tuy nhiên, quá trình thực hiện đang gặp phải nhiều khó khăn về tài chính, nhân lực chuyên môn và hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là tại các bệnh viện tuyến huyện. Cử tri thành phố Hải Phòng đã kiến nghị Chính phủ ban hành các cơ chế, chính sách hỗ trợ về nguồn lực và kỹ thuật để giúp các bệnh viện tuyến huyện triển khai hiệu quả bệnh án điện tử.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã có phản hồi rằng Quốc hội và Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản quan trọng tạo hành lang pháp lý để thúc đẩy chuyển đổi số y tế. Các văn bản này bao gồm Nghị quyết 193/2025, Nghị định 88/2025, Chỉ thị 07, đặt nền tảng cho chuyển đổi số y tế, hướng tới xây dựng hệ thống chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh dựa trên công nghệ số.

Bộ Y tế đã ban hành Quyết định 1150 về kế hoạch triển khai hồ sơ bệnh án điện tử, giao nhiệm vụ cho các đơn vị trực thuộc giải quyết các vấn đề về chi phí dịch vụ khám, chữa bệnh trên hệ thống RIS-PACS. Thông tư 13/2025 của Bộ Y tế cũng đã hướng dẫn kỹ thuật triển khai bệnh án điện tử, cung cấp căn cứ pháp lý cho các cơ sở y tế thực hiện.

Bộ Khoa học và Công nghệ cũng xác định y tế là lĩnh vực ưu tiên chuyển đổi số, đề xuất đưa vào chương trình Chuyển đổi số quốc gia, hỗ trợ khám, chữa bệnh từ xa và đơn thuốc điện tử. Ngày 13-5, Bộ Y tế đã tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định 102/2025 quy định về quản lý dữ liệu y tế nhằm phát triển về hạ tầng dữ liệu y tế.

Đến ngày 22-7, cả nước mới có 283 trong tổng số hơn 1.500 cơ sở y tế đã triển khai bệnh án điện tử. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 07, giao Bộ Y tế chỉ đạo, đôn đốc 100% các bệnh viện trên toàn quốc phải triển khai bệnh án điện tử, hoàn thành trong tháng 9-2025. Với khối lượng công việc nhiều, phức tạp, đòi hỏi các đơn vị chức năng, bệnh viện phải quyết liệt để hoàn thành đúng lộ trình đề ra.