Ngành Công nghệ sinh học đang trở thành một trong những lĩnh vực hứa hẹn và đột phá trong thế kỷ 21, với ứng dụng rộng rãi trong các ngành như dược, nông nghiệp, và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, nhiều sinh viên và người lao động trong ngành này thường lo lắng về khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm hoặc phải làm trái ngành.

Ngành Công nghệ sinh học đòi hỏi người học phải có nền tảng học thuật vững chắc, tư duy khoa học sắc bén và khả năng đọc hiểu, tổng hợp và vận dụng kiến thức linh hoạt. Đặc biệt, kỹ năng thực hành trong phòng thí nghiệm, sử dụng thành thạo các thiết bị và phần mềm số, khai thác dữ liệu lớn, nắm vững tin sinh học, lập trình cơ bản và ngoại ngữ chuyên ngành là những yếu tố không thể thiếu để hội nhập tri thức toàn cầu.

Thực tế cho thấy nhiều sinh viên tốt nghiệp ngành Công nghệ sinh học còn yếu về kỹ năng thực hành, sử dụng công nghệ số và ngoại ngữ, dẫn đến khó đáp ứng ngay các yêu cầu khắt khe của doanh nghiệp hay viện nghiên cứu hiện đại.

Theo ThS Dương Nhật Linh, giảng viên Khoa Công nghệ sinh học – Trường Đại học Mở TPHCM, quan niệm về khó xin việc trong ngành Công nghệ sinh học cần được nhìn nhận lại một cách toàn diện và thấu đáo. Công nghệ sinh học là ngành đặc thù với tính liên ngành cao, yêu cầu nhân lực không chỉ am hiểu về sinh học, mà còn phải hội tụ tri thức từ nhiều lĩnh vực như công nghệ thông tin, hóa học, tự động hóa và quản lý chất lượng.

ThS Linh khuyến nghị sinh viên ngành Công nghệ sinh học cần chủ động trau dồi kiến thức chuyên sâu, ngoại ngữ, kỹ năng số và trải nghiệm liên ngành. Công nghệ sinh học đang ‘khát’ nhân lực chất lượng cao, những người linh hoạt, sáng tạo và đa năng. Chỉ cần chủ động và sẵn sàng đổi mới, sinh viên ngành Công nghệ sinh học có thể tìm được công việc phù hợp với năng lực.

Về phía doanh nghiệp, ông Đinh Xuân Tùng, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Kỹ thuật Môi trường Gia Định, cho rằng nỗi lo thất nghiệp của sinh viên công nghệ sinh học phần lớn đến từ tư duy bị động. Ứng viên nổi bật không phải là người có điểm trung bình tích lũy cao nhất mà là người thể hiện được khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tiễn.

Ông Tùng nhấn mạnh sự ‘kén chọn’ của doanh nghiệp nằm ở kỹ năng thực tiễn. Sinh viên cần chủ động tìm kiếm cơ hội thực tập, tham gia các dự án nghiên cứu hoặc tự thực hiện các thí nghiệm nhỏ. Việc biết vận hành một hệ thống lên men, kỹ thuật phân lập và định danh vi khuẩn, hay cách phân tích kết quả xét nghiệm có giá trị hơn rất nhiều so với một bảng điểm ‘đỏ chói’.

Theo ông Tùng, sinh viên cần thay đổi góc nhìn từ bị động sang chủ động, hoạch định kế hoạch học tập và hành động cụ thể để đáp ứng nhu cầu thực tế. Cánh cửa cơ hội của ngành Công nghệ sinh học rất rộng, nhưng không tự động mở ra cho mọi người. Nó mở ra cho những ai chủ động trang bị kiến thức nền tảng vững chắc, kỹ năng thực hành thành thạo, tư duy liên ngành, đặc biệt với công nghệ thông tin và dữ liệu, cùng khả năng ngoại ngữ và các kỹ năng mềm như giải quyết vấn đề, làm việc nhóm.

Tóm lại, ngành Công nghệ sinh học đang bước vào kỷ nguyên số với tốc độ phát triển mạnh mẽ, mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức. Sinh viên và người lao động trong ngành cần chủ động trang bị kiến thức, kỹ năng và tư duy đổi mới để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường lao động.

Công nghệ sinh học đang nổi lên như một lĩnh vực đầy hứa hẹn cho sự phát triển và đổi mới ở Việt Nam. Với tiềm năng trở thành ngành công nghiệp mũi nhọn, công nghệ sinh học không chỉ mở ra cơ hội để nâng cao năng lực cạnh tranh trên trường quốc tế mà còn góp phần vào việc hiện đại hóa nền kinh tế trong nước.

Việt Nam đang đứng trước một cơ hội vàng để phát triển lĩnh vực này, với điều kiện cần có chiến lược đầu tư thông minh và tận dụng tối đa nguồn lực sẵn có. Việc khẳng định vị thế và vươn lên tầm thế giới trong công nghệ sinh học không chỉ phụ thuộc vào tiềm năng sẵn có mà còn đòi hỏi một lộ trình phát triển bài bản và toàn diện.

Để triển khai công nghệ sinh học vào thực tiễn, một số bước quan trọng cần được thực hiện. Trước hết, việc khảo sát thị trường là cần thiết để xác định nhu cầu và xu hướng. Tiếp theo, nhập khẩu công nghệ từ các quốc gia tiên tiến sẽ giúp rút ngắn khoảng cách phát triển. Song song đó, đào tạo chuyên môn sâu cho nguồn nhân lực trong nước là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững. Cuối cùng, nội địa hóa sản phẩm là bước quan trọng giúp tạo ra các sản phẩm phù hợp với thị trường và nhu cầu trong nước.

Một trong những ví dụ cụ thể về tiềm năng của công nghệ sinh học là ứng dụng trong ngành làm đẹp. Thị trường ứng dụng exosome, một công nghệ sinh học tiên tiến, dự kiến có thể đạt giá trị lên đến 8,5 tỷ USD tại Việt Nam vào năm 2030. Sự hỗ trợ về cơ chế và đầu tư sẽ là yếu tố quan trọng giúp thị trường này đạt được tiềm năng.

Công nghệ sinh học không chỉ dừng lại ở lĩnh vực làm đẹp mà còn có tiềm năng ứng dụng rộng rãi trong chế biến và sản xuất các sản phẩm có giá trị gia tăng cao. Việc áp dụng công nghệ sinh học vào thực tiễn đã trở nên phổ biến, giúp nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của các nguồn nguyên liệu sẵn có và rẻ tiền trong nước. Đồng thời, công nghệ sinh học cũng tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho người lao động, góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội.

Để phát triển công nghệ sinh học một cách hiệu quả, việc tập trung đầu tư đúng hướng là cần thiết. Điều này đòi hỏi sự phối hợp và kết nối chặt chẽ giữa các nhà khoa học, nhóm nghiên cứu và doanh nghiệp. Sự đồng hành của cả hệ sinh thái, bao gồm chính sách hỗ trợ, tài chính và nguồn nhân lực chất lượng, là yếu tố quyết định để công nghệ sinh học có thể bứt phá và đạt được thành công.

Tóm lại, Việt Nam đang có cơ hội lớn để phát triển công nghệ sinh học, một lĩnh vực đầy tiềm năng. Với chiến lược đầu tư thông minh, sự hỗ trợ về cơ chế và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, Việt Nam hoàn toàn có thể khẳng định vị thế và vươn tầm thế giới trong lĩnh vực này.