Ứng dụng Trí tuệ Nhân tạo trong Bảo tồn Mộc bản Triều Nguyễn: Một Bước tiến Quan trọng trong Di sản Văn hóa

Trong thời gian qua, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV đã đạt được những kết quả đáng kể trong việc ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) vào công tác bảo tồn mộc bản triều Nguyễn, một di sản tư liệu thế giới được UNESCO công nhận. Việc này không chỉ góp phần bảo tồn và phát huy giá trị của mộc bản triều Nguyễn mà còn giúp công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ, dễ dàng tiếp cận và tìm hiểu di sản quý giá của dân tộc.

Mộc bản triều Nguyễn là một trong những bộ tài liệu lịch sử quan trọng nhất của Việt Nam, với 33.976 tấm mộc bản được lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV. Tuy nhiên, sau thời gian dài, nhiều mộc bản đã bị xuống cấp và hư hại do tác động của môi trường và điều kiện khách quan. Để giải quyết vấn đề này, Trung tâm đã chủ động phối hợp với các chuyên gia và kỹ sư công nghệ để triển khai ứng dụng AI vào công tác số hóa và lưu trữ mộc bản.

Theo nhà nghiên cứu Minh Đạo, việc đưa AI vào công tác bảo tồn mộc bản triều Nguyễn không chỉ là xu thế tất yếu mà còn phản ánh tư duy đổi mới trong việc lưu giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc. AI có thể hỗ trợ số hóa các hiện vật, tài liệu cổ bằng công nghệ quét 3D, phục dựng các công trình kiến trúc bị hư hại, tái tạo những giá trị văn hóa đang có nguy cơ mai một.

Không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc lưu trữ và bảo tồn, AI còn hỗ trợ việc lan tỏa di sản văn hóa đến công chúng thông qua các ứng dụng thực tế ảo, thực tế tăng cường và chatbot hướng dẫn du lịch. Điều này giúp khách tham quan có những trải nghiệm tương tác sống động với di sản.

Tuy nhiên, việc ứng dụng AI trong bảo tồn di sản văn hóa cũng đối mặt với không ít thách thức, trong đó vấn đề dữ liệu là một trở ngại lớn. Nhiều tư liệu di sản chưa được số hóa đầy đủ hoặc bị thiếu hụt thông tin, gây khó khăn cho AI trong việc phân tích và tái tạo. Bên cạnh đó, sự chính xác trong việc diễn giải và truyền tải nội dung văn hóa cũng là một thách thức.

Để phát huy tối đa tiềm năng của AI trong bảo tồn di sản văn hóa, nhà nghiên cứu Minh Đạo nhấn mạnh rằng cần có chiến lược đầu tư bài bản vào việc xây dựng kho dữ liệu số về di sản văn hóa, với yêu cầu cao về tính chính xác, đầy đủ và hệ thống. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên gia văn hóa, nhà nghiên cứu lịch sử và đội ngũ kỹ sư công nghệ là yếu tố then chốt để phát triển các mô hình AI có khả năng tiếp cận đúng bản chất, truyền tải trung thực tinh thần và giá trị của di sản.

TS Phạm Quốc Quân, Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, cũng nhận định rằng ứng dụng công nghệ trong bảo tồn và lan tỏa giá trị di sản là một xu thế tất yếu. Tuy nhiên, để ứng dụng công nghệ vào trưng bày một cách hiệu quả, điều quan trọng nhất vẫn là công tác nghiên cứu. Những di vật, cổ vật – vốn là thành phần của di sản văn hóa vật thể – cần được tìm hiểu kỹ lưỡng để kể lại câu chuyện của chúng một cách chính xác và sâu sắc.

Cục Di sản Văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) vừa có yêu cầu các địa phương tăng cường các biện pháp bảo vệ và phòng chống nguy cơ trộm cắp hiện vật tại các bảo tàng và di tích. Điều này nhằm đáp ứng tình trạng mất cắp hiện vật, bao gồm cả những hiện vật và cổ vật có giá trị cao, tại một số bảo tàng và di tích đã liên tục được các cơ quan quản lý Nhà nước cảnh báo.

Theo đó, Cục Di sản Văn hóa đã gửi công văn đến các địa phương, yêu cầu rà soát lại các phương án và biện pháp phòng chống đối với nguy cơ trộm cắp hiện vật. Đồng thời, các bảo tàng và di tích cũng được yêu cầu tăng cường chủ động ứng phó với tình hình thiên tai và khí hậu diễn biến phức tạp, bất thường, tiềm ẩn nguy cơ rủi ro đối với việc giữ gìn và bảo vệ di sản văn hóa, di tích, bảo tàng và hiện vật.

Cục Di sản Văn hóa cũng đề nghị các địa phương thực hiện một số biện pháp cụ thể, bao gồm tăng cường rà soát các phương án và biện pháp phòng chống thiên tai, cháy, nổ và trộm cắp. Kiểm tra, bảo dưỡng và duy trì thường xuyên trang thiết bị kỹ thuật nhằm bảo vệ và bảo đảm tuyệt đối an toàn cho tài liệu và hiện vật đang được lưu giữ và trưng bày tại bảo tàng và di tích, đặc biệt trong mùa mưa bão.

Các địa phương có cơn bão số 3 đi qua được yêu cầu khẩn trương kiểm tra, đánh giá và sớm có biện pháp khắc phục hậu quả gây ra đối với các di tích và bảo tàng trên địa bàn. Các biện pháp gia cố, gia cường và xử lý các khu vực có nguy cơ sạt lở, các thiết bị kỹ thuật bị hư hỏng, có khả năng gây cháy, nổ… để bảo đảm an toàn cho công trình di tích, bảo tàng, hiện vật và người sử dụng cũng cần được triển khai.

Bên cạnh đó, Cục Di sản Văn hóa cũng yêu cầu đánh giá và rà soát toàn bộ hiện trạng công trình bảo tàng, di tích, khu trưng bày ngoài trời, công trình phụ trợ liên quan và toàn bộ hệ thống cây xanh,… để xây dựng phương án xử lý phòng ngừa và ngăn chặn nguy cơ hư hại và mất an toàn.

Về phòng chống nguy cơ mất hiện vật, Cục Di sản Văn hóa yêu cầu tăng cường tuyên truyền và phổ biến kiến thức cho đội ngũ nhân viên bảo tàng, ban quản lý di tích, người trực tiếp trông coi di tích và khách tham quan. Đồng thời, phân công lãnh đạo trực tại bảo tàng và di tích để bảo đảm việc theo dõi, giám sát và ứng phó kịp thời với các nguy cơ rủi ro…

Nhằm đảm bảo an toàn cho di sản văn hóa và hiện vật có giá trị, các địa phương và cơ quan chức năng cần tích cực triển khai các biện pháp phòng ngừa và khắc phục để bảo vệ những tài sản quý giá của quốc gia.

Giới thiệu về Phường Tây Hoa Lư

Phường Tây Hoa Lư, một đơn vị hành chính mới tại tỉnh Ninh Bình, được hình thành từ sự hợp nhất của nhiều địa phương giàu bản sắc văn hóa, mang theo khí thiêng Cố đô Hoa Lư và nhịp sống mới. Với diện tích tự nhiên 84,96 km² và dân số gần 47.000 người, phường Tây Hoa Lư trở thành một trong những phường có diện tích lớn nhất tỉnh Ninh Bình, hội tụ nhiều yếu tố về địa lý, nhân văn, văn hóa và lịch sử.

Sự hình thành của phường Tây Hoa Lư

Sự hình thành của phường Tây Hoa Lư là kết quả từ chủ trương lớn của Chính phủ trong việc tinh gọn bộ máy quản lý, sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã nhằm tối ưu hóa nguồn lực, nâng cao hiệu quả quản lý và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội bền vững. Trong bối cảnh tỉnh Ninh Bình hợp nhất với Hà Nam và Nam Định, việc hình thành phường Tây Hoa Lư cho thấy bước đi chiến lược để khai thác tiềm năng, thế mạnh vùng lõi di sản, tạo điểm tựa cho phát triển đô thị di sản thiên niên kỷ và công nghiệp văn hóa.

Lợi thế và tiềm năng của phường Tây Hoa Lư

Với lợi thế diện tích rộng lớn, phường Tây Hoa Lư sở hữu dư địa phát triển vượt trội, thuận lợi trong quy hoạch không gian đô thị, bố trí hạ tầng, cũng như bảo tồn và khai thác giá trị di sản văn hóa – thiên nhiên phục vụ cho phát triển kinh tế – xã hội bền vững. Đặc biệt, di tích quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư nằm trong địa phận phường Tây Hoa Lư, tạo điều kiện cho phường này phát triển du lịch và bảo tồn di sản văn hóa.

Bản sắc văn hóa và nền tảng phát triển

Bản sắc văn hóa là nền tảng phát triển của phường Tây Hoa Lư. Với đặc điểm hợp nhất từ nhiều địa phương có truyền thống lịch sử, văn hóa phong phú, phường Tây Hoa Lư sở hữu một nền tảng văn hóa đa tầng, là sự giao thoa giữa các giá trị văn hóa dân tộc, tôn giáo và di sản. Du lịch sẽ là thế mạnh trong định hướng phát triển kinh tế bền vững của phường Tây Hoa Lư, với các điểm nhấn như chùa Bái Đính, một trong những trung tâm Phật giáo lớn nhất Việt Nam.

Định hướng phát triển của phường Tây Hoa Lư

Trong định hướng phát triển giai đoạn mới, phường Tây Hoa Lư xác lập rõ nguyên tắc: Bảo tồn di sản không chỉ là trách nhiệm, mà là nền tảng chiến lược để kiến tạo tương lai. Mỗi quyết sách kinh tế – xã hội đều đặt di sản vào trung tâm, xem đó là sức mạnh nội lực, là nguồn lực bền vững để xây dựng một đô thị hiện đại, có chiều sâu văn hóa và bản sắc riêng biệt.

Trong giai đoạn 2020-2025, Đảng bộ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) tỉnh Cao Bằng đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, tạo ra những đổi mới và đột phá trong hoạt động văn hóa, thể thao, gia đình, và du lịch. Với mục tiêu nâng cao mức hưởng thụ văn hóa cho nhân dân và xây dựng con người Cao Bằng phát triển toàn diện, Đảng bộ Sở VHTT&DL đã không ngừng phấn đấu, thể hiện tinh thần đoàn kết, dân chủ và quyết tâm đổi mới.

Một trong những điểm nổi bật trong giai đoạn này là Sở VHTT&DL đã tham mưu tổ chức thành công nhiều hoạt động văn hóa mang tầm quốc gia và quốc trong thời gian gần đây. Sự kiện đáng chú ý nằm trong khuôn khổ Lễ hội Du lịch Thác Bản Giốc năm 2023, với 1.000 người trình diễn hát Then, đàn tính trong trang phục truyền thống. Tổ chức Kỷ lục Việt Nam đã trao Bằng chứng nhận và Kỷ niệm chương Xác lập kỷ lục Màn đồng diễn hát Then, đàn tính có số lượng người tham gia đông theo ghi nhận. Sở cũng tổ chức thành công Ngày hội Du lịch Non nước Cao Bằng tại khu vực Hồ Hoàn Kiếm và Phố đi bộ của Thủ đô Hà Nội với chủ đề ‘Non nước Cao Bằng – Xứ sở xuất thần tiên’ theo nguồn Báo Cao Bằng điện tử.

Hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di tích, di sản văn hóa cũng được Sở VHTT&DL chú trọng. Sở đã thực hiện các chương trình, dự án, đề án bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa các cấp, như ‘Nghiên cứu, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa người Lô Lô đen tỉnh Cao Bằng’, ‘Nghiên cứu, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống người Nùng Vẻn tỉnh Cao Bằng’ theo báo cáo của UBND tỉnh. Hoạt động văn hóa cơ sở cũng được tăng cường, đổi mới về hình thức và nội dung phù hợp với nhiều đối tượng hưởng thụ. Sở đã tổ chức tuyên truyền lưu động, phát hành Bản tin văn hóa, thể thao, du lịch, và tổ chức triển lãm ảnh.

Ngoài ra, phong trào ‘Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa’ nhận được sự ủng hộ của các tầng lớp nhân dân. Kết quả, chỉ tiêu danh hiệu văn hóa đạt và vượt hằng năm. Nghệ thuật chuyên nghiệp có nhiều bước tiến mới, quy mô chương trình, chất lượng nghệ thuật ngày càng được nâng theo đánh giá của Sở VHTT&DL Cao Bằng. Trong 5 năm, Đoàn Nghệ thuật tỉnh thực hiện 450 buổi biểu diễn phục vụ nhân dân và tham gia các sự kiện chính trị của tỉnh.

Lĩnh vực thể dục, thể thao (TDTT) cũng có những chuyển biến tích cực, phát triển cả về phong trào quần chúng và thể thao thành tích cao. Thể thao thành tích cao đã đạt được nhiều nấc thang mới, giai đoạn 2020-2025 toàn tỉnh có 115 vận động viên (VĐV) đạt đẳng cấp quốc theo website gia, các VĐV đã tham gia nhiều giải đấu cấp quốc gia, khu vực và quốc tế, kết quả giành được 824 huy chương.

Không chỉ vậy, du lịch đã khẳng định là ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh. Tổng lượt khách du lịch giai đoạn 2020-2025 ước đạt trên 8,4 triệu lượt, tốc độ tăng trưởng về lượt khách ước đạt 35,6%/năm; doanh thu du lịch ước đạt 5.570 tỷ đồng, tốc độ tăng trưởng bình quân ước đạt 53,6%/năm theo Cổng thông tin điện tử tỉnh.

Nhìn chung, trong giai đoạn 2020-2025, Đảng bộ Sở VHTT&DL tỉnh Cao Bằng đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, góp phần phát triển ngành VHTT&DL toàn diện, hiện đại và giàu bản sắc. Phát huy những kết quả đạt được, nhiệm kỳ 2025-2030, Đảng bộ Sở VHTT&DL đã phát huy tinh thần đoàn kết, thống nhất, và sáng tạo trong nhiệm vụ xây dựng Đảng nói riêng và phát triển kinh tế nói chung.

Du lịch MICE – chìa khóa để hút khách cao cấp đến Hà Nội

Du lịch MICE (du lịch kết hợp hội nghị, hội thảo, sự kiện…) được đánh giá là sản phẩm tạo nguồn thu lớn cho ngành du lịch. Tuy nhiên, để loại hình du lịch này thực sự phát huy tiềm năng hút khách cao cấp, đòi hỏi Hà Nội cần có chính sách kêu gọi đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng, đổi mới và nâng cấp tour.

Hà Nội – điểm đến giàu tiềm năng

Tại Diễn đàn du lịch MICE TP Hà Nội do Sở Du lịch Hà Nội vừa tổ chức, các chuyên gia du lịch có chung đánh giá, Hà Nội là mảnh đất ngàn năm văn hiến với nhiều di sản văn hóa, nên có nhiều tiềm năng phát triển du lịch văn hóa, làng nghề, nghỉ dưỡng, trải nghiệm…. Là trung tâm của miền Bắc, giao thông kết nối từ Hà Nội đến các tỉnh, thành trong cả nước tương đối thuận tiện. Hiện Hà Nội sở hữu nhiều công trình giao thông hiện đại phục vụ nhu cầu di chuyển của du khách.

Thông tin từ Sở Du lịch Hà Nội, hiện trên địa bàn TP có 3.761 cơ sở lưu trú với hơn 71.000 phòng, trong đó có 85 khách sạn, khu căn hộ trong thời hạn xếp hạng từ 1-5 sao với tổng số 11.965 phòng. Giám đốc Điều hành khách sạn Hà Nội Daewoo Erwin R. Popov thông tin, việc du lịch Hà Nội sở hữu nhiều cơ sở lưu trú cao cấp và các dịch vụ chất lượng là điều kiện để đón những đoàn khách lớn đến tổ chức MICE.

Hiện trong cơ cấu kinh doanh của khách sạn Hà Nội Daewoo, du lịch MICE luôn được coi trọng bởi loại hình du lịch đóng góp 50% doanh thu của khách sạn. Theo Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam Vũ Thế Bình, du lịch MICE phục vụ đối tượng khách cao cấp, thường là những khách doanh nhân, thương gia, mang lại doanh thu cao gấp 4 đến 6 lần so với những đối tượng khách khác.

Hà Nội với vị thế là trung tâm chính trị, văn hóa, kinh tế của cả nước, có nhiều điểm tham quan, di tích, danh lam thắng cảnh nổi tiếng, các khu nghỉ dưỡng cao cấp. Chính vì vậy, Hà Nội có thể phát triển dòng sản phẩm du lịch MICE trở thành thế mạnh của du lịch Thủ đô.

Tháo gỡ điểm nghẽn

Mặc dù được nhìn nhận có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch MICE, nhưng đến nay loại hình du lịch này vẫn chưa trở thành sản phẩm chủ lực của Hà Nội. Nguyên nhân là còn nhiều điểm nghẽn trong quá trình đầu tư khai thác tour cần tháo gỡ.

Phản ánh những khó khăn trong quá trình tổ chức các tour du lịch MICE, Giám đốc Công ty Du lịch AZA Nguyễn Tiến Đạt cho biết, mặc dù Hà Nội có các khách sạn 5 sao, các khu resort ở ngoại thành, song sức chứa vẫn khá khiêm tốn. Tương tự, Phó Chủ tịch Liên Chi hội Lữ hành Việt Nam Phùng Quang Thắng cho rằng, Hà Nội đang thiếu những nơi tổ chức sự kiện có quy mô lớn, đồng bộ về dịch vụ.

Để tháo gỡ những điểm nghẽn cho du lịch MICE Hà Nội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch Nguyễn Anh Tuấn cho rằng, trong thời gian tới Hà Nội cần có chính sách thúc đẩy du lịch MICE phát triển mạnh mẽ. Cụ thể, TP Hà Nội cần có quy hoạch tổng thể, đầu tư xứng tầm cho loại hình này, gắn du lịch MICE với giá trị văn hóa Thủ đô từ đó tạo nên sản phẩm đặc thù.

Tương tự, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn Đầu tư Thăng Long Nguyễn Phúc Long thẳng thắn chia sẻ, mặc dù Hà Nội có nét văn hoá, địa điểm sinh thái du lịch rất đẹp nhưng đang thiếu những dự án quy mô lớn hoạt động theo mô hình du lịch MICE.

Hiến kế để du lịch Hà Nội thu hút khách du lịch MICE, Chủ tịch Câu lạc bộ du lịch MICE Việt Nam Nguyễn Anh Đức cho rằng, những DN làm du lịch MICE thay vì chỉ tổ chức hội thảo, hội nghị nên gia tăng giá trị cho loại hình này. Đây là cách để tiếp tục phát triển và khẳng định vị thế của du lịch MICE tại Hà Nội, cũng như quảng bá du lịch Hà Nội đến với bạn bè quốc tế. Để biết thêm thông tin về du lịch MICE tại Hà Nội, vui lòng truy cập trang web của Sở Du lịch Hà Nội để có thêm thông tin.

Trong bối cảnh hiện nay, việc phát triển kinh tế gắn liền với trách nhiệm xã hội và bảo vệ thiên nhiên đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa kinh doanh của nhiều doanh nghiệp. Điều này không chỉ được thể hiện qua lời nói mà còn được các doanh nghiệp cụ thể hóa thông qua các hoạt động thực tế. Công ty CP Phát triển Tùng Lâm là một điển hình của mô hình kinh doanh bền vững này.

Trao đổi với Doanh Nhân, bà Nguyễn Thị Thu Hà – Phó Chủ tịch thường trực HĐQT Công ty CP Phát triển Tùng Lâm chia sẻ về những giá trị cốt lõi trong văn hóa kinh doanh đã dẫn dắt doanh nghiệp phát triển và tăng trưởng. Đặc biệt, trong giai đoạn vừa qua, công ty đã tiên phong đầu tư phát triển du lịch văn hóa tại vùng núi Yên Tử – một di sản văn hóa thế giới.

Đảm bảo tăng trưởng kinh tế du lịch đồng thời với bảo tồn những giá trị truyền thống tại một điểm đến nổi tiếng linh thiêng của cả nước quả thực là một sự cân đối và tính toán không dễ dàng với bất kỳ doanh nghiệp nào. Công ty CP Phát triển Tùng Lâm được tỉnh Quảng Ninh giao thực hiện dự án Trung tâm văn hóa Trúc Lâm ngay dưới chân núi Yên Tử. Dự án này không chỉ nhằm tiếp biến những giá trị văn hóa của vùng núi linh thiêng mà còn để phát huy các giá trị tinh thần của thiền phái Trúc Lâm cũng như tôn vinh Phật hoàng Trần Nhân Tông – một trong những niềm tự hào của dân tộc Việt Nam.

Trong quá trình thực hiện dự án, công ty đã kỳ công nghiên cứu và tìm kiếm nhiều đối tác, chuyên gia nước ngoài với mục tiêu vừa đảm bảo tăng trưởng kinh tế vừa bảo tồn và lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống. Trung tâm văn hóa Trúc Lâm với Legacy Yên Tử – Mgallery và Làng Nương Yên Tử là công trình chứa đựng giá trị văn hóa đặc sắc vốn có của vùng núi Yên Tử.

Để phát triển du lịch xanh bền vững, công ty nhận thức rõ cần sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và sự đồng hành của cộng đồng. Do đó, công ty đã lan tỏa giá trị cốt lõi trong văn hóa kinh doanh đến địa phương và cộng đồng. Doanh nghiệp không chỉ là một thành tố của điểm đến mà còn cần lan tỏa giá trị văn hóa kinh doanh ra cộng đồng.

Giá trị cốt lõi của văn hóa kinh doanh không phải là một khái niệm vô hình mà chính là yếu tố nội tại quan trọng giúp ‘mở đường’ và dẫn dắt doanh nghiệp tăng trưởng. Tiền thân của công ty CP Tùng Lâm là công ty xuất nhập khẩu Quảng Ninh – một doanh nghiệp nhà nước. Từ nhiều năm qua, trong tâm thức các thế hệ lãnh đạo doanh nghiệp luôn thống nhất sứ mệnh và quan điểm rằng phát triển kinh tế không chỉ quan tâm đến hiệu quả và lợi nhuận mà còn phải gắn liền với việc bảo tồn, phát huy các giá trị truyền thống, tôn trọng thiên nhiên và có trách nhiệm với môi trường.