Trong bối cảnh hiện nay, việc ứng dụng công nghệ vào ngành y tế đang mở ra nhiều tiềm năng và cơ hội để nâng cao chất lượng dịch vụ y tế trên toàn cầu. Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc áp dụng các công nghệ tiên tiến như Dữ liệu lớn (Big Data) và Trí tuệ nhân tạo (AI) vào lĩnh vực y tế vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức.

GS.TS.BS Lê Hữu Song, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, trong một cuộc trao đổi gần đây với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, đã chỉ ra những rào cản chính trong việc ứng dụng hiệu quả AI và Dữ liệu lớn trong y tế tại Việt Nam. Theo ông, có ba thách thức chính cần được giải quyết. Thứ nhất, cơ sở hạ tầng công nghệ, nền tảng băng thông và hệ thống máy chủ chưa được chuẩn hóa, gây khó khăn cho việc xử lý và phân tích dữ liệu. Thứ hai, dữ liệu y tế hiện có chưa thực sự được làm sạch và chuẩn hóa, khiến cho việc khai thác và sử dụng dữ liệu gặp khó khăn. Thứ ba, yếu tố con người đóng vai trò quyết định, khi mà việc thay đổi thói quen và áp dụng công nghệ mới đòi hỏi sự sẵn sàng và quyết tâm từ phía các chuyên gia y tế.

GS.TS.BS Lê Hữu Song cũng chia sẻ về nỗ lực của Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 trong việc ứng dụng bệnh án điện tử và phân tích dữ liệu. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận rằng bệnh viện hiện đang ở giai đoạn “bệnh án máy tính hóa” và đang nỗ lực để chuyển sang giai đoạn “bệnh án điện tử” đúng nghĩa, theo đúng quy định của Chính phủ và Bộ Y tế.

Trong bối cảnh đó, vai trò của hợp tác trong nước và quốc tế trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. GS.TS.BS Lê Hữu Song nhấn mạnh rằng hợp tác là điều kiện bắt buộc để Việt Nam có thể nhanh chóng bắt kịp với xu thế phát triển của công nghệ y tế thế giới.

Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã và đang tích cực đẩy mạnh hợp tác quốc tế, đặc biệt là với các chuyên gia người Việt ở nước ngoài, những người đang giữ những vị trí quan trọng tại các tổ chức, viện nghiên cứu và tập đoàn lớn trên toàn thế giới. Mục tiêu của bệnh viện không chỉ là tiếp nhận công nghệ mà còn trở thành trung tâm tiếp nhận, làm chủ và chuyển giao công nghệ cho toàn bộ hệ thống y tế trong nước.

Ông Song cũng khẳng định rằng, chỉ có thông qua hợp tác và chia sẻ, Việt Nam mới có thể cùng nhau phát triển và tiến bộ trong cuộc cách mạng công nghệ y tế hiện nay. Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 sẵn sàng hợp tác với các đối tác trong và ngoài nước để nâng cao chất lượng dịch vụ y tế cho người dân Việt Nam.

Việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào y tế không chỉ giúp cải thiện chất lượng điều trị mà còn góp phần nâng cao hiệu suất hoạt động của các cơ sở y tế. Để đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần có những chiến lược cụ thể nhằm giải quyết những thách thức về hạ tầng, dữ liệu và nguồn nhân lực.

Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đang trên con đường hiện đại hóa và tích hợp công nghệ vào hoạt động khám chữa bệnh, hướng tới mục tiêu trở thành một trong những trung tâm y tế hàng đầu tại Việt Nam. Sự hợp tác và hỗ trợ từ các đối tác quốc tế sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu này.

Cuối cùng, GS.TS.BS Lê Hữu Song hy vọng rằng, với sự nỗ lực và quyết tâm của cả hệ thống y tế và sự hỗ trợ từ các đối tác quốc tế, Việt Nam sẽ sớm đạt được những thành tựu đáng kể trong việc áp dụng công nghệ vào y tế, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.

Các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể tham gia vào chuỗi công nghệ toàn cầu thông qua những bước đi nhỏ, tập trung vào từng công đoạn cụ thể hoặc các mô hình công nghệ phù hợp với năng lực của mình. Ông Cao Đại Thắng, Tổng giám đốc Intech Group, đã chia sẻ về kinh nghiệm làm việc với các doanh nghiệp lớn và tìm hiểu nhiều mô hình, qua đó nhận ra rằng điểm khởi đầu phù hợp với năng lực của doanh nghiệp Việt Nam và điều kiện tại Việt Nam là bắt đầu từ những bước nhỏ.

Theo ông Thắng, nhiều dự án thất bại không phải vì ý tưởng không thuyết phục mà vì chi phí đầu tư ban đầu quá lớn, vượt quá sức chịu đựng của các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp startup. Tuy nhiên, nếu biết bắt đầu đúng cách, từng phần, ở từng phân xưởng, bài toán chi phí có thể được giải quyết, mở ra các cơ hội hợp tác. Intech Group đã có những đối tác quốc tế trong ngành và các doanh nghiệp này bày tỏ thiện chí sẵn sàng hợp tác với các đối tác Việt Nam nếu có được mô hình khởi động phù hợp.

Điều kiện tiên quyết để hợp tác là hạ tầng có thật, con người sẵn sàng, mô hình đầu tư thông minh cho phép tận dụng được lợi thế chi phí, lao động và ý chí học hỏi của người Việt. Từ thực tế đó, Intech Group đã có kế hoạch triển khai xây dựng trung tâm hạ tầng công nghệ quy mô nhỏ để hỗ trợ sản xuất linh kiện, vi mạch. Ông Cao Đại Thắng cho rằng cách tạo đà này không phải là thứ gì xa vời, bắt đầu từ hệ thống hàn dây, đóng gói, đo kiểm… chính là những bước rất thiết thực để xây dựng năng lực sản xuất dần dần.

Ông Nguyễn Đức Minh, Phó hiệu trưởng trường Điện – điện tử (Đại học Bách khoa Hà Nội), đồng quan điểm rằng điểm nghẽn lớn nhất hiện nay của các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp SME, là nguồn vốn đầu tư. Tuy nhiên, cơ hội vẫn sẽ đến nếu doanh nghiệp lựa chọn hướng đi phù hợp với điều kiện nhằm phát huy lợi thế nhất định của mình là khả năng thích ứng nhanh, linh hoạt.

Bước đi phù hợp được ông Nguyễn Đức Minh gọi là “du kích công nghệ”. Thay vì loay hoa căng sức phục vụ thị trường lớn, việc chọn phân khúc phù hợp – thị trường ngách để khởi đầu đã và đang được nhiều doanh nghiệp lựa chọn. Các chuyên gia đánh giá rằng việc tập trung vào một phân khúc thị trường nhỏ, chuyên biệt nhưng vừa sức là cách làm phù hợp với doanh nghiệp SME, chưa có tiềm lực lớn.

Công nghệ 5G có tiềm năng đóng góp 130 tỷ USD vào nền kinh tế châu Á – Thái Bình Dương vào năm 2030, theo một nghiên cứu gần đây của Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu (LKYSPP). Tuy nhiên, mức độ ứng dụng 5G trong khu vực ASEAN hiện còn chênh lệch lớn. Trong khi Singapore đã đạt mức ứng dụng 5G lên tới 48,3%, một số quốc gia thành viên ASEAN khác chỉ mới đạt dưới 1%.

Các nhà nghiên cứu cho rằng nếu không có hành động phối hợp kịp thời, những chênh lệch này có thể làm sâu sắc thêm khoảng cách số và làm suy yếu năng lực cạnh tranh khu vực, khiến ASEAN bị tụt lại phía sau trong cuộc đua chuyển đổi số toàn cầu. Giáo sư Vũ Minh Khương, Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore, nhận định rằng sự hội tụ giữa 5G và trí tuệ nhân tạo (AI) chính là hạ tầng cho đổi mới sáng tạo, thúc đẩy các lĩnh vực như sản xuất thông minh, nông nghiệp chính xác, và giao thông tự hành.

Dựa trên các cuộc phỏng vấn chuyên sâu và khảo sát với hơn 400 chuyên gia đến từ 8 quốc gia ASEAN, nghiên cứu của LKYSPP chỉ ra rằng các chính phủ cần nhìn nhận 5G như một hạ tầng chiến lược cho AI, chứ không đơn thuần là nâng cấp viễn thông. Đồng thời, cần khẩn trương thu hẹp khoảng cách kỹ năng đang cản trở doanh nghiệp áp dụng công nghệ.

Để đảm bảo tương lai số của ASEAN, báo cáo đề xuất 5 ưu tiên chiến lược: Xây dựng các chiến lược phát triển 5G-AI quốc gia với lộ trình rõ ràng đến năm 2030; thành lập cơ quan điều phối có quyền hạn thực sự tại các quốc gia thành viên ASEAN; triển khai các chính sách bao trùm, tiên tiến nhằm tăng cường khả năng tiếp cận và đổi mới; phát triển hệ sinh thái AI thông qua hợp tác công – tư; triển khai các cơ chế giám sát mạnh mẽ để theo dõi tiến độ và cho phép điều chỉnh lộ trình.

Tại Việt Nam, các nhà mạng viễn thông hiện chưa đầu tư đúng mức cho 5G. Giáo sư Vũ Minh Khương cho rằng Chính phủ cần chủ động điều phối giống như cách Singapore đang làm bằng cách kết nối các bên: nhà cung cấp công nghệ quốc tế, doanh nghiệp trong nước, người dùng và các quỹ tài trợ. Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu đang tích cực nghiên cứu và tư vấn về các chiến lược phát triển 5G và AI để giúp các quốc gia thành viên ASEAN bắt kịp với xu thế toàn cầu.

Sự kết hợp giữa 5G và AI sẽ mở ra một kỷ nguyên mới cho trải nghiệm kết nối thông minh, góp phần định hình lại các ngành công nghiệp trong tương lai. Chính vì vậy, khi nói đến năng lực cạnh tranh của AI, không thể bỏ qua vai trò chiến lược của mạng 5G. Các quốc gia thành viên ASEAN cần nhanh chóng triển khai 5G để không bị tụt lại phía sau trong cuộc đua chuyển đổi số toàn cầu.