Hiện tượng các KOL và influencer trở thành xu hướng trên mạng xã hội không còn mới lạ. Với hàng trăm nghìn người theo dõi, họ có khả năng ảnh hưởng lớn đến cộng đồng. Tuy nhiên, gần đây, một số trường hợp quảng cáo sai sự thật đã bị phát hiện, gây ra nhiều tranh cãi trong dư luận. Mới đây nhất, trường hợp của L.H.T, một influencer sở hữu gần 700.000 người theo dõi, đã bị cộng đồng mạng chỉ trích vì thiếu trung thực trong hoạt động quảng cáo.

L.H.T không chỉ tham gia quảng bá mà còn đảm nhận vai trò đại sứ thương hiệu cho một số dòng mỹ phẩm phổ thông. Trên mạng xã hội, cô thường xuyên chia sẻ về hiệu quả của sản phẩm này dưới dạng những ‘trải nghiệm cá nhân’, tạo cảm giác chân thật và gần gũi, khiến người theo dõi tin rằng đó là cảm nhận thực tế, không mang mục đích thương mại. Tuy nhiên, người theo dõi tinh ý đã phát hiện ra sự mâu thuẫn trong hình ảnh quảng bá và tiêu dùng thực tế của cô. Trong các Vlog và hình ảnh đời thường do chính cô đăng tải, hầu như không thấy sự xuất hiện của những sản phẩm này. Thay vào đó là loạt mỹ phẩm cao cấp, đắt tiền đến từ các thương hiệu nổi tiếng khác.

Sự mâu thuẫn này đã làm dấy lên nghi ngờ về hình thức quảng cáo trá hình, lợi dụng cảm xúc và lòng tin của người theo dõi. Theo anh Ngô Vũ Thế Thiên, founder của một thương hiệu thời trang nội địa, việc ‘bán hình ảnh’ qua mạng xã hội đang là nguồn thu lớn với các influencer. Trên thực tế, việc dựng nên lối sống hoặc câu chuyện cá nhân để gia tăng độ tin cậy cho sản phẩm không còn xa lạ.

Cũng theo anh Thiên, một influencer tầm trung ở Việt Nam có thể kiếm 30 – 100 triệu đồng/tháng nếu làm việc đều đặn, còn các gương mặt nổi bật có thể thu về 500 triệu đồng đến 1 tỉ đồng/tháng. Tuy nhiên, thu nhập càng cao thì trách nhiệm càng lớn. Một hình ảnh cá nhân dù được xây dựng khéo đến đâu nhưng nếu dẫn dắt sai lệch hành vi tiêu dùng thì hậu quả có thể là mất lòng tin hoặc đối diện hệ quả pháp lý.

Một trường hợp khác là kênh TikTok ‘Gia đình Hải Sen’, từ hình ảnh gia đình khởi nghiệp thành công, Lê Văn Hải đã thu hút hàng triệu người theo dõi, tạo nhiều tài khoản cho con và mẹ, lồng ghép quảng cáo ‘siro ăn ngon Hải Bé’ vào các video có trẻ nhỏ để tăng độ tin cậy. Tuy nhiên, tháng 6 vừa qua, Công an tỉnh Ninh Bình đã khởi tố, bắt tạm giam Lê Văn Hải để điều tra về tội ‘Buôn bán hàng giả là thực phẩm’. Thông tin ban đầu cho thấy chỉ riêng sản phẩm ‘siro ăn ngon Hải Bé’ đã được bán ra hơn 100.000 hộp, mang lại doanh thu hơn 16 tỉ đồng.

Luật sư Trương Văn Tuấn, Trưởng Văn phòng Luật sư Trạng Sài Gòn, cho rằng influencer dùng hình ảnh cá nhân để quảng bá sản phẩm được xem là ‘người chuyển tải sản phẩm quảng cáo’. Việc này có vi phạm pháp luật hay không phụ thuộc vào mục đích quảng bá và tính minh bạch của nội dung, cụ thể là sản phẩm có bảo đảm chất lượng, nguồn gốc rõ ràng hay không.

Người tiêu dùng bị thiệt hại vì tin vào nội dung quảng cáo sai có quyền khởi kiện cá nhân hoặc tổ chức liên quan. Nếu có đủ chứng cứ, họ có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại về tài sản, sức khỏe, tính mạng. ThS Nguyễn Thị Thu Hiền, chuyên gia giáo dục, cho rằng khi người nổi tiếng chia sẻ trải nghiệm cá nhân, khán giả dễ tin vì cảm thấy gần gũi. Nhưng nếu hình ảnh đó là giả thì việc lợi dụng niềm tin không chỉ thiếu trung thực mà còn có thể gây tổn thương tâm lý, nhất là với giới trẻ.

Nhiều người có ảnh hưởng trực tuyến (KOL) từng được xem là hình mẫu lý tưởng với hình ảnh tích cực và truyền cảm hứng, nay trở thành tâm điểm chỉ trích trên mạng xã hội. Những ồn ào liên quan đến cách hành xử, đời tư và đạo đức nghề nghiệp của các KOL đã được cộng đồng mạng ‘tấn công’ dồn dập trên ứng dụng Threads.

Mới đây, Tina Thảo Thi (Nguyễn Tiến Thịnh, sinh năm 1998), một TikToker nổi tiếng với hình ảnh lạc quan và năng lượng tích cực, đang vướng lùm xùm khi bị nhiều đối tác trong ngành quảng cáo đưa vào ‘danh sách đen’ (blacklist). Bài đăng xin lỗi kèm cam kết tiếp thu ý kiến trên Threads của Tina đã thu hút gần 2 triệu lượt xem chỉ sau chưa đầy một ngày. Không ít người dùng mạng xã hội đã bày tỏ sự thất vọng trước cách cư xử của các KOL.

Trường hợp của Tina không phải cá biệt. Từ đầu năm đến nay, hình tượng ‘nàng thơ’ của influencer với phong cách nhẹ nhàng và đời sống hoàn mỹ liên tục bị đặt dưới lăng kính soi xét. Hồi tháng 6, Thạch Trang (Thạch Nguyễn Phương Trang, sinh năm 1998), YouTuber du học sinh Đức, cũng vướng loạt tranh cãi. Cô bị chỉ trích vì trả thù lao thấp cho tình nguyện viên trong buổi Meet & Greet do chính mình tổ chức, trong khi vé bán ra lên đến 250.000 đồng/người. Cùng thời điểm, Trang còn bị phát hiện sao chép tranh một họa sĩ Nhật Bản để in ảnh làm quà hoặc bán cho fan.

Bên dưới bài đăng xin lỗi, câu mở đầu ‘Tôi xin lỗi vì bị phát hiện’ vô tình trở thành ‘mồi nổ’ cho loạt tranh cãi tiếp theo. Bản ghi chú dài 650 chữ được xem là đáp trả vòng vo, thiếu chân thành. Lê Hà Trúc – KOL sở hữu lượng người theo dõi đông đảo, nổi tiếng với hình ảnh và cuộc sống chỉn chu, hoàn hảo trong từng khung hình ‘chìm’ trong drama kéo dài hơn một tháng.

Vụ lùm xùm bắt đầu từ Threads, khi một tài khoản lên tiếng về thái độ ứng xử của Trúc hút hơn 4 triệu tiếp cận, kèm theo đó là một loạt bình luận tố cô ‘làm màu’, ‘gồng’, ‘không thật’, không tiếp nhận góp ý. Cô cũng bị chỉ trích thái độ đáp trả gay gắt, xóa bình luận, chặn người theo dõi.

Các bài tranh cãi gần đây hầu hết đều bùng nổ và lan truyền từ Threads. Những bài viết chia sẻ quan điểm, ‘bóc phốt’ KOL dễ dàng hút đến hàng triệu lượt tiếp cận. Tất cả dẫn dắt cộng đồng mạng ‘cháy lan’ cảm xúc từ tò mò đến phẫn nộ.

Theo nghiên cứu của Katie Notopoulos từ tạp chí Business Insider, Threads – ứng dụng mạng xã hội mới của Instagram – đang tràn ngập các nội dung câu tương tác. Nền tảng này dường như ưu tiên bình luận hơn chia sẻ lại (repost) hay lượt thích, khiến nó trở thành mảnh đất màu mỡ cho những chiến thuật thao túng.

Sự non trẻ của Threads khiến người dùng chưa đủ kinh nghiệm nhận diện các bài câu tương tác, từ đó tạo cơ hội cho những luồng dư luận bùng phát nhanh chóng.

Trong lĩnh vực nội dung trên mạng xã hội, việc kiếm tiền và kinh doanh luôn đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, để đạt được thành công và duy trì sự tin tưởng của khán giả, các nhà sáng tạo nội dung cần tìm được sự cân bằng giữa việc kinh doanh và giữ lại sự tỉnh táo trước đồng tiền. Tuyền Saphia, một người làm nội dung ẩm thực nổi tiếng trên TikTok với hơn 1,2 triệu người theo dõi, hiện là một biểu tượng tiêu biểu cho cách tiếp cận minh bạch và bền vững trong nghề.

Khác biệt với nhiều người khác trong ngành, Tuyền không sẵn sàng chấp nhận tất cả các lời mời booking quảng bá mà cô nhận được. Thay vào đó, cô chỉ lựa chọn những dự án mà cô thực sự tin tưởng và cảm thấy thoải mái khi quảng bá. Chiến lược này giúp cô duy trì sự tin tưởng của khán giả và tránh những tình huống khó xử có thể ảnh hưởng đến uy tín của cô. Bằng cách đặt sự tin tưởng và sự thoải mái lên hàng đầu, Tuyền đã xây dựng được một mối quan hệ bền vững với khán giả của mình.

Trong môi trường kinh doanh gắn liền với nội dung cá nhân, doanh số thường được xem là một thước đo thành công rõ ràng. Tuy nhiên, Tuyền không đặt mục tiêu bán cháy hàng lên hàng đầu. Đối với cô, việc bán hàng không phải là một nhiệm vụ bắt buộc, mà chỉ cần bán những sản phẩm mà cô dám đứng ra đảm bảo nếu có vấn đề xảy ra. Cách tiếp cận này thể hiện sự tỉnh táo và rõ ràng trong cách làm nghề của Tuyền, giúp cô giữ được sự tin tưởng của khán giả và tạo dựng được một thương hiệu đáng tin cậy.

Không phải tất cả những người làm nội dung đều có thể kinh doanh một cách hiệu quả, và không phải ai kinh doanh cũng giữ được sự tỉnh táo trước đồng tiền. Tuy nhiên, qua cách làm nghề của Tuyền Saphia, ta có thể thấy rằng việc bán những sản phẩm mà mình dám chịu trách nhiệm, nhận những việc mà mình thấy đúng, và từ chối những việc khiến bản thân không thoải mái là những yếu tố quan trọng giúp một nhà sáng tạo nội dung đạt được thành công và duy trì được sự tin tưởng của khán giả.

Tuyền Saphia đã chứng minh rằng sự thành công trong lĩnh vực nội dung trên mạng xã hội không chỉ đến từ việc kiếm tiền và kinh doanh, mà còn từ việc giữ lại sự tỉnh táo và nguyên tắc trong công việc. Bằng cách tập trung vào chất lượng và sự tin tưởng, cô đã xây dựng được một kênh TikTok với hơn 1,2 triệu người theo dõi và tạo dựng được một thương hiệu cá nhân mạnh mẽ. Đối với những nhà sáng tạo nội dung khác, cách làm nghề của Tuyền Saphia là một tấm gương sáng để học hỏi và noi theo.