Từ ngày 1.8.2025, xăng E10 sẽ chính thức được bán thí điểm tại TP.HCM, Hà Nội và Hải Phòng, đánh dấu bước đầu trong lộ trình chuyển đổi sang nhiên liệu sinh học. Hai doanh nghiệp hàng đầu là Petrolimex và PVOil sẽ triển khai phân phối loại nhiên liệu mới này trong giai đoạn đầu. Theo kế hoạch, 42 cửa hàng xăng dầu tại 3 thành phố trên sẽ tham gia chương trình thí điểm, trong đó TP.HCM có 36 điểm bán xăng E10.

Việc thí điểm xăng E10 được xem là giai đoạn quan trọng nhằm chuẩn bị cho kế hoạch dự kiến triển khai đại trà trên toàn quốc từ đầu năm 2026 theo định hướng của Bộ Công thương. Đây cũng là cơ hội để kiểm tra nhu cầu, phản ứng của người tiêu dùng và đánh giá kỹ thuật vận hành của phương tiện trước khi bán phổ biến.

Tuy nhiên, nhiều người dùng vẫn còn băn khoăn về loại nhiên liệu này có tác động gì đến phương tiện, đặc biệt là ô tô đời cũ. Xăng E10 là hỗn hợp giữa xăng không chì và ethanol biến tính, với tỉ lệ chiếm 9-10% thể tích. Ethanol trong loại nhiên liệu này được sản xuất từ các nguyên liệu sinh học như mía, sắn, ngô… giúp nhiên liệu cháy sạch hơn, giảm lượng khí CO, HC và các chất ô nhiễm so với xăng khoáng thông thường.

Tuy nhiên, thách thức đặt ra nằm ở việc ethanol là chất có tính hấp thụ nước cao, có thể hấp thụ nước trong không khí nếu như bình nhiên liệu không kín hoàn toàn, dẫn đến hiện tượng tách pha. Hiện tượng này dễ bắt gặp nếu người dùng đổ xăng sinh học và không sử dụng phương tiện trong thời gian dài. Ngoài ra, chất này còn làm ăn mòn các chi tiết máy, bình chứa, đường dẫn xăng… và ảnh hưởng đến các vật liệu cao su.

Do đó, không phải loại ô tô nào cũng sử dụng xăng E10 hiệu quả. Phần lớn các mẫu ô tô đời cũ sản xuất trước năm 2000, sử dụng bộ chế hòa khí không được thiết kế để dùng xăng pha ethanol. Vì tính hút ẩm, ăn mòn cao nên nếu sử dụng xăng sinh học về lâu dài sẽ dẫn đến nguy cơ rò rỉ nhiên liệu, hư hại động cơ.

Trong khi đó, phần lớn các ô tô sản xuất trong khoảng 10 năm trở lại đây đều trang bị hệ thống phun xăng điện tử, tương thích với xăng sinh học. Những dòng xe này hầu hết sử dụng vật liệu chống ăn mòn, cho phép tiếp xúc với ethanol mà không ảnh hưởng đến độ bền chi tiết.

Theo anh Bùi Thế Vinh, Cố vấn dịch vụ tại đại lý Ford Phú Mỹ, xăng E10 có ethanol nên sẽ cháy sạch hơn và giảm ô nhiễm hơn so với các loại xăng khoáng. Ngoài ra, chỉ số octane cao cũng góp phần giúp động cơ hoạt động êm ái, chống kích nổ tốt hơn.

Mặc dù hầu hết ô tô đời mới đều tương thích với xăng sinh học, nhưng mỗi hãng xe đều có những quy định về việc sử dụng nhiên liệu khác nhau. Việc sử dụng không đúng loại nhiên liệu khuyến cáo có thể ảnh hưởng đến chính sách bảo hành. Do đó, người dùng cần kiểm tra loại nhiên liệu phù hợp với ô tô thông qua sách hướng dẫn hoặc liên hệ trực tiếp với đại lý ủy quyền của hãng xe đó.

Một nghiên cứu mới đây của Đại học Columbia (Mỹ) đã chỉ ra rằng ô nhiễm không khí có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến chỉ số IQ của trẻ em, đặc biệt khi các em tiếp xúc với các chất ô nhiễm trong thời kỳ thai nghén và 5 năm đầu đời.

Nghiên cứu này đã thực hiện theo dõi hơn 200 bà mẹ sống tại thành phố New York cùng với con cái của họ từ khi còn trong bụng mẹ cho đến khi trẻ em lên 7 tuổi. Các kết quả thu được cho thấy rằng những đứa trẻ có mức độ hydrocarbon thơm đa vòng (PAH) cao trong máu dây rốn có chỉ số IQ thấp hơn từ 4-5 điểm so với những trẻ em ít tiếp xúc với chất này.

Sự sụt giảm chỉ số IQ này có thể ảnh hưởng đáng kể đến khả năng học tập, giải quyết vấn đề và thành tích trong tương lai của trẻ. Điều này trở nên đáng báo động khi các chất ô nhiễm như PAH và bụi mịn PM2.5 không chỉ tồn tại ở ngoài đường mà còn hiện diện trong nhà, từ bếp gas, khói thuốc lá, hương đốt, nến thơm đến khí thải xe cộ len lỏi qua cửa sổ.

Não bộ của trẻ nhỏ đang trong giai đoạn phát triển rất nhạy cảm, và bất kỳ độc chất nào cũng có thể gây ra những hậu quả lâu dài. Việc giảm 4-5 điểm IQ có vẻ như là nhỏ, nhưng trong một xã hội có tính cạnh tranh cao như hiện nay, mỗi điểm IQ có thể tạo ra sự khác biệt lớn giữa một đứa trẻ được phân lớp chọn hay không, được đánh giá là thông minh hay ‘chậm’, từ đó kéo theo những định kiến, ảnh hưởng đến sự tự tin và định hướng tương lai của trẻ.

May mắn thay, mức IQ này không cố định. Nếu biết cách can thiệp kịp thời – như cải thiện môi trường sống, tăng tương tác ngôn ngữ, dinh dưỡng hợp lý, khuyến khích vận động – trẻ vẫn có thể phát triển tốt về nhận thức. Do đó, cha mẹ có thể thực hiện một số biện pháp thiết thực để bảo vệ con trẻ.

Các biện pháp này bao gồm hạn chế để trẻ tiếp xúc với khu vực gần đường lớn vào giờ cao điểm, sử dụng máy lọc không khí trong nhà, không hút thuốc trong nhà, hạn chế đốt hương, nến, bếp than, trồng cây xanh lọc khí, giữ nhà thông thoáng nhưng tránh gió xe bụi, và đảm bảo dinh dưỡng đủ vi chất cho trẻ để tăng sức đề kháng thần kinh.

Tóm lại, để bảo vệ chỉ số IQ của con trẻ, cha mẹ cần nâng cao nhận thức về tác động của ô nhiễm không khí và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Nếu muốn biết thêm thông tin về cách giảm thiểu tác động của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe, bạn có thể truy cập trang web của Đại học Columbia để tìm hiểu thêm.