Những ngày cuối tháng 7 vừa qua đã chứng kiến một loạt các vụ tai nạn đuối nước gây thương tâm tại Hà Nội và Nghệ An, để lại những mất mát lớn cho gia đình và cộng đồng. Tại Hà Nội, hai bé trai là anh em ruột, một cháu 9 tuổi và một cháu 6 tuổi, đã tử vong sau khi rơi xuống giếng làng gần nhà. Cùng thời điểm, tại Nghệ An, 3 nữ sinh lớp 7 và 9 cũng đã tử vong khi tắm tại hồ Vực Mấu. Những vụ việc này một lần nữa đặt vấn đề về sự an toàn của trẻ em trong môi trường nước lên hàng đầu.

Theo thống kê của Cục Bà mẹ và Trẻ em (Bộ Y tế), từ năm 2021 đến nay, trung bình mỗi năm có khoảng 1.900 trẻ em tử vong do đuối nước. Đáng chú ý, tỷ lệ tử vong do đuối nước ở trẻ em tại Việt Nam cao gấp 8 lần so với các nước có thu nhập cao. Các chuyên gia cho rằng, nguyên nhân dẫn đến tai nạn đuối nước ở trẻ em phần lớn là do thiếu kỹ năng bơi và kỹ năng xử lý tình huống khi rơi xuống nước.

Hơn nữa, tại nhiều khu vực, đặc biệt là ở nông thôn, vẫn còn nhiều giếng làng, ao hồ không được rào chắn hoặc lắp đặt biển cảnh báo nguy hiểm. Điều này làm tăng nguy cơ xảy ra tai nạn đuối nước, đặc biệt là với trẻ em. Để ngăn chặn những tai nạn đuối nước thương tâm tái diễn, việc trang bị kỹ năng bơi và kỹ năng sinh tồn cho trẻ em là vô cùng quan trọng.

Đồng thời, cộng đồng và gia đình cần nâng cao cảnh giác, giám sát chặt chẽ trẻ em khi ở gần khu vực nước. Một vấn đề khác là việc cứu người chưa đúng cách. Nhiều người chưa được trang bị đầy đủ kỹ năng sơ cứu đuối nước theo đúng kỹ thuật và quy trình. Do đó, việc đưa kỹ năng bơi, kỹ năng phòng tránh và cứu đuối nước vào các buổi sinh hoạt ngoại khóa, tiết học kỹ năng sống trong trường học là cần thiết.

Cuối cùng, các chuyên gia nhấn mạnh rằng, đừng chờ đến lúc hoảng loạn mới học kỹ năng sinh tồn. Chủ động phòng ngừa, trang bị kỹ năng từ sớm là điều quan trọng nhất để bảo đảm an toàn cho trẻ em và cả người lớn. Bằng cách nâng cao nhận thức và trang bị kỹ năng cần thiết, chúng ta có thể giảm thiểu những tai nạn đuối nước đáng tiếc và tạo ra môi trường an toàn hơn cho trẻ em.

Trong thời đại số hóa hiện nay, trẻ em đang trở thành mục tiêu của những kẻ lừa đảo tinh vi. Những thủ thuật thao túng tâm lý được sử dụng để dẫn dắt trẻ vào bẫy lừa đảo ngày càng tăng. Để bảo vệ con cái một cách thực chất, phụ huynh cần thay đổi cách nhìn nhận và trang bị cho trẻ những kỹ năng cần thiết.

Phó giáo sư Phạm Mạnh Hà, chuyên gia ngành tâm lý học tại Khoa Khoa học và Công nghệ giáo dục, Đại học Bách khoa Hà Nội, cảnh báo rằng không đứa trẻ nào an toàn tuyệt đối trước những thủ thuật thao túng tâm lý tinh vi. Những kẻ lừa đảo thường sử dụng kịch bản tinh vi, đánh trúng vào tâm lý yếu điểm của từng đối tượng.

Có 4 thủ thuật thao túng tâm lý phổ biến mà các đối tượng thường sử dụng: ‘Tội phạm hóa’, ‘Cô lập’, ‘Khẩn cấp’, và ‘Bình thường hóa’. Những thủ thuật này được thiết kế như một kịch bản hoàn chỉnh, nhằm làm trẻ mất phương hướng, hoảng loạn, và hoàn toàn phụ thuộc vào kẻ thao túng.

Để hiểu vì sao một đứa trẻ dễ bị dẫn dắt, cần xem xét tổng thể từ đặc điểm tâm lý, hoàn cảnh gia đình đến các mối quan hệ xung quanh. Trẻ ở độ tuổi phát triển chưa có khả năng đánh giá rủi ro hoàn chỉnh, dễ tin người, nhất là khi sợ bị người lớn la mắng.

Những gia đình có xung đột thường xuyên, ly hôn, hoặc khoảng cách thế hệ lớn cũng khiến trẻ khó tìm được điểm tựa tâm lý an toàn. Ngoài ra, các mối quan hệ qua mạng, với tốc độ phát triển nhanh và sự hiện diện ảo, lại mang đến cho trẻ cảm giác được lắng nghe và thấu hiểu – thứ mà trẻ không tìm được từ người thân.

Phụ huynh cần đặc biệt lưu ý nếu trẻ có những biểu hiện như thay đổi hành vi đột ngột, lo lắng khi không dùng điện thoại, phụ thuộc quá mức vào một người bạn mới, học tập sa sút, hoặc hay nói dối, giấu diếm. Khi phát hiện những dấu hiệu này, điều quan trọng nhất là không trách phạt, không dò xét, mà cần lắng nghe với thái độ thấu hiểu.

Phụ huynh nên xây dựng kênh giao tiếp cởi mở, giúp con cảm thấy an toàn khi chia sẻ. Cần giáo dục con về quyền riêng tư cơ thể, cách nhận diện các chiêu trò thao túng, và kỹ năng nói ‘không’ với những yêu cầu bất thường. Thay vì cấm đoán, hãy đồng hành cùng con trong không gian mạng, cùng tìm hiểu các xu hướng, trò chuyện về những rủi ro một cách cởi mở.

Trong những trường hợp có dấu hiệu tâm lý kéo dài, cha mẹ nên chủ động tìm đến các chuyên gia tâm lý học đường hoặc chuyên gia giáo dục để được hỗ trợ kịp thời. Không phần mềm kiểm soát thiết bị nào có thể thay thế cho sự hiện diện thực chất của cha mẹ. Lá chắn mạnh nhất trước những kịch bản lừa đảo tinh vi không nằm ở công nghệ, mà nằm ở chính sự kết nối tình cảm, niềm tin và đồng hành của gia đình.