Theo Nikkei Asia, sau năm 2022 chống chọi lạm phát bằng cách tăng lãi suất, các ngân hàng trung ương châu Á được dự báo sẽ xoay chiều chính sách trong năm 2023, khi đà tăng giá cả đã chậm lại và các nền kinh tế bắt đầu chịu tác động của sự suy thoái kinh tế toàn cầu.

CÂU CHUYỆN LẠM PHÁT SẮP ĐẾN HỒI KẾT, CHUYỂN SANG CÂU CHUYỆN VỀ SUY THOÁI

Thời gian qua, so với Mỹ, hầu hết các ngân hàng châu Á ít mạnh tay hơn trong cuộc đua tăng lãi suất do lạm phát trong khu vực này không quá căng thẳng. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tuần trước đã tăng lãi suất lần thứ 7 trong năm nay. Dù đồng USD mạnh lên khiến giới đầu tư có động lực chuyển vốn về Mỹ và gây áp lực với các tiền tệ châu Á, các nhà hoạch định chính sách tiền tệ châu Á đã phản ứng với tình hình bằng cách kết hợp tăng lãi suất, hạ giá đồng nội tệ và can thiệp thị trường.

Cán cân tài khoản vãng lai được cải thiện, sự phụ thuộc vào nợ nước ngoài giảm và dự trữ ngoại hội tăng lên đã giúp họ vượt qua áp lực. Trên khắp khu vực châu Á, lạm phát đã hạ nhiệt tại hầu hết các nền kinh tế, từ Hàn Quốc, Trung Quốc cho tới Thái Lan, Ấn Độ. Tuy nhiên, giờ đây, đã xuất hiện những dấu hiệu của sự suy giảm tăng trưởng, thể hiện qua sự sụt giảm mạnh trong hoạt động xuất khẩu của Trung Quốc và Hàn Quốc trong tháng 11.

Một điều may mắn cho khu vực châu Á là Trung Quốc đã mở cửa trở lại nền kinh tế sau gần 3 năm duy trì chiến lược chống dịch Zero-Covid nhưng con đường phía trước được dự báo còn nhiều gian nan.

“Trung Quốc có thể sẽ phục hồi nhưng chúng tôi cho rằng ban đầu con đường sẽ rất gập ghềnh. Đồng thời, chúng tôi dự báo các nền kinh tế lớn khác, bao gồm Mỹ và khu vực đồng tiền chung Euro (Eurezon) sẽ rơi vào suy thoái. Cân bằng các yếu tố này, chúng tôi cho rằng bối cảnh giá cá cả hàng hóa sẽ không căng thẳng, ít nhất trong nửa đầu năm 2023”, ông Rob Subbaraman, giám đốc nghiên cứu kinh tế vĩ mô toàn cầu tại ngân hàng Nomura, nói.

Trong khi đó, đồng đô la Mỹ được cho là đã đạt đỉnh sau khi tăng lên mức cao nhất kể từ năm 1985 xét theo tỷ giá hối đoái thực hiệu dụng (real effective exchange rate – REER).

“Chúng tôi cho rằng đồng USD đã đạt đỉnh và sẽ giảm trong cả năm 2023”, các nhà kinh tế của Morgan Stanley dự báo.

Theo các nhà phân tích, điều này đồng nghĩa các ngân hàng trung ương châu Á sẽ không phải tăng quá mạnh tay chỉ để bảo vệ đồng nội tệ trong năm sau.

“Câu chuyện lãi suất hầu như đã được thị trường hấp thụ hết rồi. Chúng ta nên chuyển sang lo lắng về sự suy thoái”, chiến lược gia thị trường Charu Chanana của Saxo Markets, nhận định.

Bản thân Fed tuần trước cũng đã tăng lãi suất chậm lại với đợt tăng 0,5 điểm phần trăm, sau 4 đợt nâng 0,75 điểm phần trăm liên tiếp năm nay. Ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới được dự báo sẽ ngừng tay sau khi lãi suất ngắn hạn tăng lên khoảng 5-5,25% vào đầu năm sau.

Theo các nhà kinh tế của Moody’s Investors Service, phải tới năm 2023 nền kinh tế mới ngấm đầy đủ tác động của các đợt tăng lãi suất của Mỹ bởi độ trễ của sự thay đổi chính sách thường là 6-8 tháng. Một số nhà kinh tế dự báo, nếu lạm phát được kiềm chế, Fed sẽ bắt đầu giảm lãi suát từ cuối năm sau, với đợt giảm đầu tiên trong khoảng tháng 9-12. Moody’s dự báo Fed có thể giảm lãi suất 0,25-0,5 điểm phần trăm vào đầu tháng 11.

CHU KỲ THẮT CHẶT CỦA CHÂU Á ĐÃ ĐẠT ĐỈNH?

Tại châu Á, các nhà đầu tư vẫn đang theo dõi sát xem các ngân hàng trung ương nước mình phản ứng ra sao trước động thái của Fed.

Hàn Quốc được dự báo có thể là nước đầu tiên chuyển từ thắt chặt sang nới lỏng chính sách tiền tệ. Đây là một trong những quốc gia có hoạt động xuất khẩu chịu ảnh hưởng lớn nhất và cũng chịu tác động lớn nhất bởi sự suy giảm kinh tế ở Mỹ. Nước này đã bắt đầu thắt chặt tiền tệ trước các quốc gia khác với một đợt tăng lãi suất vào tháng 8/2021 nhằm bảo vệ đồng Won trước sự tăng giá của USD và hạ nhiệt thị trường bất động sản tăng trưởng quá nóng trong nước.

Tuy nhiên, sau đó, đợt tăng lãi suất tới 2,75 điểm phần trăm của Hàn Quốc – mức tăng lớn thứ hai tại châu Á chỉ sau Philippines – đã gây sốc cho khu vực hộ gia đình vốn vay nợ nhiều của nước này. Theo Viện Tài chính Quốc tế (IIF), các hộ gia đình Hàn Quốc đang mắc nợ nhiều nhất thế giới, với tỷ lệ nợ tương đương 102% GDP. Hơn 80% các khoản vay thế chấp mua nhà chịu sự thay đổi lãi suất. Ngoài ra, thị trường trái phiếu doanh nghiệp Hàn Quốc cũng trải qua cuộc khủng hoảng thanh khoản.

Theo các nhà phân tích, Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc (BOK) sẽ thận trọng với việc tăng lãi suất quá mạnh tay.

“Chúng tôi tin rằng sự tình trạng thắt chặt hiện tại trên thị trường tín dụng và nền kinh tế suy yếu sẽ khiến BOK có lý do để hành động thận trọng”, các nhà phân tích của Fitch Solutions nhận xét. “Chu kỳ thắt chặt chính sách của nước này đã gần đạt đỉnh điểm”.

Thái Lan cũng được cho là sắp tiến tới chấm dứt chu kỳ thắt chặt tiền tệ. Các nhà kinh tế của Nomura nhận định lạm phát của Thái Lan đã đạt đỉnh hồi tháng 8 (ở mức 7,9%) và sẽ trở về mức mục tiêu 1-3% của Ngân hàng Trung ương Thái Lan (BOT) vào tháng 5/2023. Các nhà kinh tế này cũng dự báo BOT sẽ có đợt tăng lãi suất cuối cùng là 0,25 điểm phần trăm vào tháng 1 năm sau.

Cũng giống Hàn Quốc, Thái Lan có khu vực hộ gia đình vay nợ nhiều. Theo IIF, tính tới cuối tháng 9/2022, nợ hộ gia đình của nước này tương đương 87% GDP. Nợ hộ gia đình Thái Lan chủ yếu là nợ thẻ tín dụng và các khoản vay cá nhân – những khoản nợ chịu lãi suất cao. Nền kinh tế Thái Lan cũng có độ mở lớn với hoạt động xuất khẩu ra toàn cầu, đặc biệt là mặt hàng ô tô. Dù ngành du lịch nước này đang phục hồi nhanh nhưng được dự báo sẽ không đủ để đảo ngược sự suy giảm tăng trưởng của nền kinh tế.

Kể cả Ấn Độ – quốc gia có nền kinh tế định hướng nội địa và được hưởng lợi chính từ làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc – cũng không tránh khỏi tác động của suy thoái kinht ế toàn cầu.

Lạm phát tại Ấn Độ được dự báo sẽ vẫn chưa giảm cho tới quý 1/2023 nhưng tăng trưởng suy giảm và giá cả hàng hóa giảm xuống sẽ sớm hạ nhiệt lạm phát. Các nhà kinh tế của Nomura dự báo Ấn Độ đang chuẩn bị chấm dứt chu kỳ thắt chặt chính sách tiền tệ.

Trong khi đó, các ngân hàng trung ương tại Indonesia và Philippines được dự báo sẽ vẫn tiếp tục theo dõi chặt chẽ lạm phát trong cả năm 2023, bởi lạm phát tại cả hai nước này vẫn chưa về mức mục tiêu 2-4%.

Còn Trung Quốc – nền kinh tế lớn nhất khu vực – vẫn tiếp tục một mình một đường. Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) đã hạ lãi suất trong tháng 1 và tháng 8, mỗi lần 0,1 điểm phần trăm, và giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc hai lần hồi tháng 4 và tháng 12, từ mức 8,4% xuống còn 7,8%.

“PBOC sẽ tiếp tục duy trì lập trường nới lỏng trong năm 2023, ngược lại với các ngân hàng trung ương toàn cầu, bởi họ tập trung vào phục hồi tăng trưởng”, chiến lược gia Chanana của Saxo Markets, nhận định. “Tuy nhiên, họ sẽ tập trung vào các biện pháp có mục tiêu hơn, thay vì nới lỏng trên diện rộng bởi việc này có thể khiến đồng Nhân dân tệ giảm giá mạnh”.

Ghi nhận trên giao dịch nghiệp vụ thị trường mở tuần trước (từ 12-16/12), Ngân hàng Nhà nước chào thầu 28.000 tỷ đồng trên kênh cầm cố với kỳ hạn 14 ngày, lãi suất 6% và 12.000 tỷ đồng kỳ hạn 91 ngày với phương thức đấu thầu lãi suất. Theo đó, có 32.132 tỷ đồng trúng thầu ở cả hai kỳ hạn, trong khi có 45.660 tỷ đồng đáo hạn.

Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục không chào thầu tín phiếu, nhưng có gần 40.000 tỷ đồng đáo hạn.

Như vậy, trong tuần trước, nhà điều hành tiền tệ đã bơm ròng 26.471 tỷ đồng thông qua nghiệp vụ thị trường mở. Khối lượng lưu hành trên kênh cầm cố tăng mạnh lên 69.737 tỷ đồng và không còn tín phiếu Ngân hàng Nhà nước lưu hành trên thị trường.

Với việc liên tục nhận được sự hỗ trợ, thanh khoản hệ thống bớt căng thẳng. Biểu hiện rõ nhất ở chỗ, lãi suất VND giảm qua tất cả các phiên đối với các kỳ hạn ngắn.

Cụ thể, chốt ngày 16/12 và so với thời điểm cuối tuần trước, lãi suất VND liên ngân hàng giao dịch quanh mức: qua đếm 4,49% (giảm 0,99 điểm phần trăm); 1 tuần 5,86% (giảm 0,64 điểm phần trăm); 2 tuần 6,54% (giảm 0,42 điểm phần trăm); 1 tháng 7,79% (giảm 0,15 điểm phần trăm).

Theo giới phân tích, diễn biến bơm ròng của Ngân hàng Nhà nước chắc chắn sẽ gây áp lực lên thị trường ngoại tệ. Lãi suất liên ngân hàng USD tăng mạnh ở các kỳ hạn và đang dừng ở mức: qua đêm 4,21% (tăng 0,31 điểm phần trăm); 1 tuần 4,33% (tăng 0,25 điểm phần trăm); 2 tuần 4,43% (tăng 0,21 điểm phần trăm) và 1 tháng 4,6% (tăng 0,16 điểm phần trăm).

Tương tự, tỷ giá USD/VND liên ngân hàng cũng chốt tuần tại 23.600 VND, tương đương tăng 50 VND so với cuối tuần trước.

Đáng chú ý, mặc dù tỷ giá nhích tăng trở lại nhưng Ngân hàng Nhà nước lại có động thái mới. Đó là việc tiếp tục giảm giá bán USD từ mức 24.830 VND xuống 24.780 VND, đồng thời niêm yết lại giá mua USD sau 3 tháng gián đoạn.

Theo đánh giá ban đầu của giới phân tích thị trường, các hành động của nhà điều hành tiền tệ cho thấy, cơ quan này tin tưởng vào chuỗi ổn định của tỷ giá USD/VND với các nguồn ngoại tệ mới đang liên tiếp được bổ sung .

Mặt khác, một số chuyên gia nhìn nhận, tỷ giá ở vùng hiện tại đã là “phù hợp” và Ngân hàng Nhà nước không muốn tỷ giá tiếp tục giảm thêm nên chặn “sàn” tại mức này, cũng là mức ổn định được duy trì bình quân trong vòng 5 năm qua.

Hơn thế, trước đó thanh khoản hệ thống ngân hàng  đã căng thẳng và đẩy lãi suất thị trường 1 lên khá cao. Muốn giải quyết vấn đề này, bên cạnh bơm tiền hỗ trợ trên thị trường mở thì việc chào mua ngoại tệ cũng là cách để giải bài toán thanh khoản.

Trong báo cáo vĩ mô mới đây của Công ty Chứng khoán Vietcombank (VCBS) đánh giá, thị trường ngoại tệ tại Việt Nam đang có diễn biến khá thuận lợi trong thời gian gần đây. Tỷ giá giao dịch tại các ngân hàng thương mại từ đầu năm tới 15/12 tăng 710 VND, đạt 23.630 – 23.650VND/USD, tương ứng VND giảm giá khoảng 3,09% kể từ đầu năm so với đồng USD. Theo đó, mức giảm giá VND so với USD là tương đối thấp so với nhiều quốc gia trong khu vực.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc “Tổng kết công tác tài chính – ngân sách nhà nước năm 2022 và triển khai nhiệm vụ năm 2023”  chiều ngày 19/12, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, đánh giá ngành tài chính năm nay có rất nhiều điểm sáng, chỉ có một vài điểm mờ, đây là điểm đáng mừng trong điều kiện nhiều khó khăn.

DỒN DẬP SỨC ÉP NHƯNG VẪN NHIỀU “ĐIỂM SÁNG”

Theo Thủ tướng, nhìn lại năm 2022 cho thấy rất nhiều khó khăn, thách thức bởi Việt Nam đang trong quá trình hồi phục, khắc phục hậu quả sau đại dịch Covid-19. Những khó khăn bồi thêm do những vấn đề từ cạnh tranh địa chính trị, cạnh tranh chiến lược, ảnh hưởng đến an ninh lương lương thực, an ninh năng lượng, an ninh thông tin; các vấn đề tự nhiên như lũ lụt, hạn hán, thiên tai.

Trong khi đó, Việt Nam là một nước đang phát triển và nền kinh tế đang trong quá trình chuyển đổi nên phát sinh nhiều khó khăn, vướng mắc, do đó, cần vừa làm, vừa rút kinh nghiệm với tinh thần không cầu toàn, không nóng vội.

Hơn nữa, quy mô nền kinh tế nước ta còn đang khiêm tốn, khoảng 400 tỷ USD trong khi độ mở rất lớn, gần 200% GDP, khi kim ngạch xuất nhập khẩu đến ngày 15/12 vừa qua đã chính thức cán mốc 700 tỷ USD.

“Trong khi sức chống chịu và cạnh tranh của nền kinh tế có hạn nên chỉ một tác động, diễn biến nhỏ bên ngoài có thể gây tác động lớn bên trong như: vấn đề xăng dầu, vật liệu, giá cả, lãi suất của các nước, tỷ giá, nhất là các đồng ngoại tệ mạnh tác động ngay đến Việt Nam”, Thủ tướng nêu rõ.

Trong điều kiện khó khăn như vậy nhưng dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, sự vào cuộc của nhân dân, của doanh nghiệp và sự ủng hộ bạn bè của quốc tế, nền kinh tế Việt Nam đạt được nhiều điểm tích cực như kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát kiểm soát dưới 4%, tăng trưởng GDP khoảng 8%…

Nhấn mạnh giá cả ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân, Thủ tướng cho hay giá cả giá thấp, vừa phải mới giúp đời sống của nhân dân dễ chịu hơn.

Do đó, “Nhà nước phải bù lỗ một số vấn đề và can thiệp vào giá cả ở mức vừa phải, để đảm bảo đời sống nhân dân được ấm no, hạnh phúc. Chẳng hạn, giá điện 3 năm nay chưa tăng giá, chưa phù hợp với quy luật thị trường nhưng rõ ràng, chính sách của Đảng và Nhà nước là không hy sinh tiến bộ, công bằng xã hội, không hy sinh bảo vệ môi trường để chạy theo tăng trưởng đơn thuần”, Thủ tướng nói.

5 BÀI HỌC ĐÁNG NHỚ

Tổng kết và rút ra 5 bài học, định hướng để ngành tài chính đưa ra được mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp phù hợp, đúng, trúng, có khả thi và hiệu quả khi triển khai nhiệm vụ tài chính – ngân sách nhà nước năm 2023, Thủ tướng chỉ rõ, một là, sự đoàn kết, kỷ cương, phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa các bộ, ngành, địa phương.

Hai là, theo dõi sát tình hình để phân tích, xem xét liên quan đến chức năng nhiệm vụ, quyền hạn của mỗi đơn vị, trên cơ sở đó có phản ứng chính sách cho phù hợp.

Nhớ lại thời điểm tổng kết ngành tài chính năm 2021, Thủ tướng cho hay tình hình rất khả quan vì kiểm soát được dịch bệnh là thành công lớn nhưng đến tháng 2 xảy ra xung đột Nga – Ukraine tác động đến tất cả các ngành, các cấp, tất cả các lĩnh vực vì độ mở nền kinh tế Việt Nam lớn, không thể đứng ngoài. Do đó, phải phản ứng chính sách cho nhanh, nhạy, kịp thời và hiệu quả.

Ba là,kết hợp hài hòa, hiệu quả giữa chính sách tài khóa với chính sách tiền tệ và các chính sách khác như: chính sách tiền lương, chính sách về lao động… trong điều hành kinh tế vĩ mô.

Theo đó, chính sách tài khoá phải mở rộng, có trọng tâm, trọng điểm và hiệu quả, trong đó, các vấn đề quan trọng như cân đối thu – chi, phí, lệ phí, đầu tư công, quản lý nợ công, quản lý nợ Chính phủ, bội chi…

Bốn là, chuyển đổi số vô cùng quan trọng vì đây là một xu thế khách quan.

Trong chuyến công tác tại Brussels, Vương quốc Bỉ vừa qua, Thủ tướng cho biết 36 quốc gia ngồi họp với nhau, không một nước nào không nhắc đến chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn.

Do đó, phải mạnh mẽ chuyển đổi số trong ngành tài chính, để bớt chi phí, thủ tục hành chính và giảm phiền hà cho người dân, doanh nghiệp.

Chẳng hạn, “với ngành hải quan, chuyển đổi số đi trước, đi sớm, cố gắng 2 năm nữa triển khai hải quan thông minh như các nước tiên tiến, vừa chống buôn lậu, vừa kiểm soát được tình hình và nắm được số liệu ngay lập tức, không gian lận, không tô hồng, bôi đen”, Thủ tướng gợi ý.

Năm là,nắm chắc tình hình để điều chỉnh việc chính sách và xây dựng thể chế.

Đối với công tác hoàn thiện thể chế, theo người đứng đầu Chính phủ, cuộc sống luôn luôn vận động, do đó, cần phải nắm chắc tình hình để điều chỉnh chính sách, xây dựng thể chế cho phù hợp.

“Liên quan một số nghị định điều chỉnh giá xăng dầu, trái phiếu doanh nghiệp… do trước đây xây dựng chính sách chưa có nhiều kinh nghiệm, có những sơ hở nhưng các cơ quan phát hiện chưa kịp thời, chưa cương quyết xử lý nên để lại hậu quả lớn”, Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ rõ.

Thời gian qua, các cơ quan chức năng đã mạnh tay xử lý các loại không lành mạnh, không an toàn, không công khai, minh bạch, gồm những doanh nghiệp đánh bóng thông tin để lên thị trường chứng khoán, kêu gọi người nhà mua – bán cổ phiếu, gây nhiễu loạn thị trường.

Hay khâu phát hành trái phiếu không có tài sản đảm bảo, không tuyên truyền tốt về vấn đề lãi suất càng cao rủi ro càng lớn, người dân không hiểu được vấn đề.

4 MỤC TIÊU BAO TRÙM VÀ XUYÊN SUỐT

Theo Thủ tướng, trong năm 2023, nền kinh tế sẽ đối diện với rất nhiều khó khăn, thách thức, nhiệm vụ đặt ra đối với ngành tài chính rất nặng nề. Do đó, Bộ Tài chính cần chủ động, tích cực, bám sát các chỉ đạo để chủ động vào cuộc.

Thủ tướng nhấn mạnh: “Phương châm của năm nay của ngành tài chính là: Đoàn kết, kỷ cương; bản lĩnh, linh hoạt; đổi mới, sáng tạo; kịp thời, hiệu quả”.

Trong bối cảnh nhiệm vụ đặt ra đối với ngành tài chính rất nặng nề, Thủ tướng cũng đề xuất ngành tài chính bám sát 4 mục tiêu bao trùm và xuyên suốt của ngành.

Thứ nhất,toàn ngành phải tập trung nghiên cứu, xây dựng và đưa ra các giải pháp tổ chức thực hiện, đảm bảo tuyệt đối an toàn về an ninh tài chính tiền tệ của quốc gia.

Thứ hai, phải tập trung ưu tiên cho ổn định kinh tế quy mô, đảm bảo các cân đối lớn trong đó có cân đối thu chi, bội thu được là rất tốt; cùng với đó, giảm bội chi, giảm nợ công, giảm nợ Chính phủ.

Thứ ba, phải tăng chi cho đầu tư phát triển. Cần xây dựng cơ chế, chính sách sách huy động mọi nguồn lực trong xã hội, lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư nhân, kích hoạt mọi nguồn lực trong xã hội cho phát triển.

Thứ tư,theo dõi, kiểm soát giá cả, thị trường, nhất là những mặt hàng thiết yếu của người dân vào dịp Tết, để không tăng giá, ổn định và nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho nhân dân.

#box1671454716397{background-color:#c8dcc8}