Tháng Bảy – một tháng của sự tri ân, của những hồi tưởng và hoài niệm trong cảm xúc thiêng liêng. Chúng tôi đã đến thăm nhà bà Mã Thị Dung, 89 tuổi, xóm Dẻ Đoóng, xã Hòa An – một tấm gương của người vợ liệt sĩ đã vượt qua nỗi đau mất mát với sự hy sinh cao cả, lòng yêu nước và ý chí kiên cường, sống một cuộc đời ý nghĩa trong hành trình góp phần viết nên trang sử vẻ vang của dân tộc.

Trong căn nhà nhỏ, bà Mã Thị Dung ngồi lặng lẽ với đôi mắt ngấn lệ, bàn tay xù xì nhẹ nhàng đặt lên bức ảnh của người chồng là liệt sĩ Nông Quang Khánh. Bà nhớ lại những tháng ngày hạnh phúc ngắn ngủi, nhớ dáng vẻ kiên cường anh dũng của chồng, nhớ mộ phần liệt sĩ trong sắc xanh của đại ngàn Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia Trường Sơn.

Năm 1962, chàng thanh niên mồ côi Nông Quang Khánh nhập ngũ, trong quá trình làm nhiệm vụ đã quen và cảm mến cô gái thùy mị, xinh đẹp Mã Thị Dung khi đó là đội viên thanh niên xung phong. Đầu năm 1964, hai người nên duyên vợ chồng, cuối năm 1964 hạnh phúc nhân đôi khi hai vợ chồng đón cô con gái đầu lòng Nông Thị Bền và đầu năm 1967 tiếp tục đón con trai Nông Trung Kiên ra đời.

Nhưng hạnh phúc ngắn ngủi chẳng tày gang, đến tháng 6/1967, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc bước vào giai đoạn ác liệt, chồng bà đã xung phong vào chiến trường phía Nam để được trực tiếp chiến đấu góp phần giải phóng quê hương. Hòa cùng vào đoàn quân Nam tiến, ông Khánh lên đường đánh giặc, còn bà Dung ở nhà trở lại công việc hằng ngày, chăm sóc con nhỏ cùng nỗi nhớ chồng cồn cào, da diết. Chiến tranh khốc liệt, bà Dung không nhận được tin tức hay lá thư nào của chồng nhưng bà Dung luôn vững tin, tự nhủ chồng bà sẽ trở về, 2 con sẽ được ở bên người cha bằng xương, bằng thịt chứ không phải qua những câu chuyện bà kể.

Nhưng chiến tranh kết thúc mà chồng bà mãi vẫn không trở về, đến năm 1977, sau bao mong ngóng thông tin của chồng, bà Dung nhận được tin báo tử, máu xương người chồng bà thương nhớ đã hòa quyện nơi chiến trường. Đau đớn là thế nhưng bà cố gắng gượng đứng lên vì 2 con, vì niềm tự hào khi chồng anh dũng hy sinh để bảo vệ Tổ quốc trở thành động lực mạnh mẽ giúp bà không quản khó khăn, mất mát.

Sau khi tìm được mộ phần của chồng, bà Dung trăn trở với nỗi niềm nên đưa ông về với quê hương để con cái được gần gũi chăm sóc phần mộ và để xứng đáng với tình hiếu nghĩa, đạo lý vợ chồng hay để ông nằm lại nơi chiến trường nơi ông và các đồng đội đã anh dũng chiến đấu và hy sinh. Hằng năm, bà và các con lại thu xếp thời gian vào thăm mộ ông Khánh, đến năm 2000, bà Dung mạnh mẽ quyết định không di dời hài cốt ông về với gia đình mà để ông Khánh yên nghỉ nơi linh thiêng khu mộ liệt sĩ Cao Bằng của Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia Trường Sơn.

Người vợ liệt sĩ như bà Mã Thị Dung cũng như bao người phụ nữ Việt Nam khác đều đã gói lại niềm riêng, sẵn sàng gạt tình yêu, hạnh phúc gia đình sang một bên để chồng yên tâm lên đường bảo vệ Tổ quốc. Mạnh mẽ vượt lên mọi mất mát, đau thương vẫn một lòng thờ chồng, nuôi con trưởng thành, là hậu phương vững chắc cho người lính đã nằm lại chiến trường phía Nam, góp phần cho đất nước hôm nay nở hoa.

Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia Trường Sơn là nơi yên nghỉ của hàng nghìn liệt sĩ, trong đó có liệt sĩ Nông Quang Khánh, người chồng của bà Mã Thị Dung. Đây là một nơi linh thiêng, là nơi để những người đã hy sinh vì Tổ quốc được yên nghỉ và được tưởng nhớ.

Bà Mã Thị Dung đã sống một cuộc đời ý nghĩa, là tấm gương của người vợ liệt sĩ, đã vượt qua nỗi đau mất mát để sống một cuộc đời ý nghĩa. Bà đã góp phần viết nên trang sử vẻ vang của dân tộc, là hậu phương vững chắc cho người lính đã nằm lại chiến trường phía Nam.

Nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ (27/7/1947-27/7/2025), xã Dương Hòa, Hà Nội đã tổ chức các hoạt động thăm hỏi, tặng quà và tri ân gia đình chính sách, người có công trên địa bàn. Chiều ngày 21/7, đồng chí Phùng Bá Nhân, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Dương Hòa đã dẫn đầu đoàn công tác đến thăm hỏi, tặng quà ông Nguyễn Quang Độ, thôn Diềm Xá Đắc Sở, thương binh 81%; ông Trần Danh Hồng, thôn 4 Yên Sở, đối tượng nhiễm chất độc hóa học 81%; ông Nguyễn Văn Vượng, thôn 1 Yên Sở, thương binh 86% và bà Nguyễn Thị Hiền, thôn 1 Yên Sở, vợ liệt sĩ.

Tại các nơi đến thăm, đoàn công tác của xã Dương Hòa đã ân cần thăm hỏi sức khỏe, đời sống của gia đình liệt sĩ, thương bệnh binh và trao quà của Đảng ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ xã. Đồng chí Phùng Bá Nhân đã bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với sự hy sinh, công lao to lớn của các thương bệnh binh, gia đình liệt sĩ trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

Cùng ngày, đồng chí Nguyễn Thanh Tú, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Dương Hòa cũng dẫn đầu đoàn công tác đến thăm, tặng quà bà Lệnh Thị Soi, suất nuôi dưỡng cô đơn; ông Phí Đình Nguyên, thương binh 91%; ông Nguyễn Văn Kính, thương binh 87%; ông Nguyễn Thiên Vinh, thương binh 81%; ông Nguyễn Thiên Tôn, bệnh binh 81%; ông Nguyễn Tiến Đào, thương binh 81%, sinh sống tại địa bàn Dương Liễu.

Đoàn công tác đã bày tỏ tình cảm, sự tri ân, lòng biết ơn đối với những đóng góp, cống hiến của các gia đình trong sự nghiệp đấu tranh, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Đồng chí Nguyễn Thanh Tú cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của sự đồng thuận, chung tay của toàn thể nhân dân, đặc biệt là các gia đình chính sách, người có công trong công cuộc xây dựng xã Dương Hòa phát triển giàu đẹp, văn minh.

Cũng trong chiều ngày 21/7, đồng chí Lê Đức Phóng, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Dương Hòa dẫn đầu đoàn công tác thăm, tặng quà gia đình ông Trần Viết Xin ở thôn 9 Cát Quế, đối tượng bị nhiễm chất độc hóa học 81%; ông Phạn Thừa Thân ở thôn 1 Cát Quế, bệnh binh 81%; ông Nguyễn Duy Thắng ở thôn 1 Cát Quế, thương binh 81%; ông Nguyễn Đắc Nuôi ở thôn 5 Cát Quế, thương binh 81% và bà Nguyễn Thị Bốn ở thôn Minh Hiệp 2 Minh Khai, vợ liệt sĩ.

Tại các gia đình, đồng chí Lê Đức Phóng và đoàn công tác bày tỏ sự tri ân sâu sắc trước những sự cống hiến, hy sinh xương máu của các thương binh, liệt sĩ, gia đình người có công trong các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Đồng chí Lê Đức Phóng đề nghị cấp ủy, chi bộ các thôn tiếp tục làm tốt hơn nữa công tác đền ơn đáp nghĩa, chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho các gia đình chính sách, gia đình có công với cách mạng bằng nhiều việc làm thiết thực hơn.

Được biết, nhân dịp này, xã Dương Hòa sẽ trao tặng 1.018 suất quà với tổng trị giá trên 200 triệu đồng cho các gia đình chính sách trên địa bàn xã.

Quảng Ngãi đã và đang nỗ lực triển khai công tác quy tập, tìm kiếm và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin. Trong những năm qua, các cấp lãnh đạo tỉnh đã chỉ đạo quyết liệt việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và xác định danh tính liệt sĩ. Cơ quan chức năng tỉnh đã phối hợp với các đơn vị liên quan tiến hành khai quật, lấy mẫu sinh phẩm hài cốt liệt sĩ để giám định ADN, với hy vọng xác định được danh tính của các liệt sĩ.

Nghĩa trang Liệt sĩ Nghĩa Thắng, xã Trà Giang, tỉnh Quảng Ngãi là một trong những nghĩa trang được xây dựng từ năm 1984, với 786 phần mộ liệt sĩ, trong đó có 396 phần mộ chưa xác định thông tin. Công tác khai quật, lấy mẫu sinh phẩm tại nghĩa trang đã được tiến hành cùng với việc tu bổ, chỉnh trang lại các phần mộ liệt sĩ. Qua công tác khai quật, toàn bộ 396 phần mộ liệt sĩ chưa xác định thông tin đã được lấy mẫu kiểm tra chất lượng để giám định ADN. Ông Nguyễn Văn Quang, Phó Chủ tịch UBND xã Tư Nghĩa cho biết, việc lấy mẫu ADN xác định lại danh tính cho liệt sĩ là việc làm vô cùng ý nghĩa, giúp các gia đình tìm được thân nhân và trả lại tên cho các liệt sĩ.

Tỉnh Quảng Ngãi đã phối hợp với Cục Người có công, Bộ Nội vụ và Viện Pháp y Quốc gia tiến hành khai quật, lấy mẫu sinh phẩm hài cốt liệt sĩ để xác định gen các liệt sĩ chưa xác định danh tính. Năm 2024, tỉnh đã tiến hành khai quật gần 1.100 mộ liệt sĩ đang được chôn cất ở các nghĩa trang liệt sĩ trên địa bàn tỉnh mà chưa xác định danh tính.

Là người trực tiếp thu thập các mẫu sinh phẩm ở Nghĩa trang xã Nghĩa Thắng, bà Chu Thị Thủy, Giám định viên, Viện Pháp y Quốc gia cho biết, chất lượng các hài cốt được khai quật tại Nghĩa trang xã Nghĩa Thắng đủ điều kiện để giám định ADN chiếm tỷ lệ khoảng 50% đến trên 50% bộ hài cốt được lấy mẫu.

Từ năm 2021 đến tháng 3/2025, Sở Nội vụ tỉnh Quảng Ngãi đã phối hợp lấy 96 mẫu sinh phẩm hài cốt liệt sĩ để giám định ADN, kết quả, 3 liệt sĩ được xác định có quan hệ huyết thống theo dòng mẹ. Tỉnh Quảng Ngãi cũng đã phối hợp với Cục Người có công và Viện Pháp y quốc gia khai quật hơn 2.000 mộ liệt sĩ chưa xác định được danh tính tại 19 Nghĩa trang trong tỉnh, lấy mẫu sinh phẩm hài cốt liệt sĩ để giám định ADN.

Trung tá Hồ Viết Ba, Trưởng ban chính sách, Phòng chính trị, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Quảng Ngãi cho biết, thực hiện công tác số hóa trong công tác kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm quy tập liệt sĩ thời gian qua, Ban chính sách triển khai toàn diện, đồng bộ và đạt hiệu quả thiết thực.

Tỉnh Quảng Ngãi là chiến trường rất ác liệt trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, tổng số liệt sĩ hy sinh trên địa bàn tỉnh là hơn 37.000. Đến nay đã tìm kiếm quy tập được hơn 34.000 liệt sĩ; số chưa tìm kiếm được là hơn 2.700 liệt sĩ. Đồng thời có gần 1.000 liệt sĩ là con em tỉnh Quảng Ngãi hy sinh trên địa bàn tỉnh khác và làm nhiệm vụ quốc tế tại Lào, Campuchia.

Những năm qua, Ban Chỉ đạo 515 tỉnh Quảng Ngãi triển khai nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và xác định danh tính liệt sĩ còn thiếu thông tin. Bên cạnh công tác quy tập, Sở Nội vụ tỉnh Quảng Ngãi tiếp tục phối hợp Cục người có công để lấy mẫu gen (ADN) để xác định danh tính những phần mộ liệt sĩ còn thiếu thông tin.

Ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Quảng Ngãi cho biết, sau sắp xếp, vẫn xác định đây là nhiệm vụ quan trọng phải tiếp tục thực hiện. Sẽ tập trung xác định thông tin mộ liệt sĩ hiện nay còn thiếu thông tin kết hợp với việc xây dựng Đề án tổng thể sửa chữa, nâng cấp mộ liệt sĩ kết hợp qua đó thực hiện xác định danh tính hài cốt liệt sĩ.

Trong những ngày tháng 7 này, trên dải đất hình chữ S, nhiều gia đình đã tìm được người thân là các anh hùng, liệt sĩ trong niềm hạnh phúc vô bờ bến. Sau hàng chục năm tìm kiếm, giọt nước mắt của niềm khắc khoải mong chờ đã rơi xuống khi tên tuổi, địa chỉ của liệt sĩ được trả lại đúng nghĩa.

Việc kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và công nghệ ADN đã đem lại hy vọng đoàn tụ cho nhiều gia đình, góp phần xoa dịu những mất mát, hy sinh của các thân nhân liệt sĩ. 16 gia đình đã nhận được tin vui khi mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ trùng khớp, giúp xác định được danh tính của các anh hùng, liệt sĩ sau hàng chục năm mất tích.

Trong số này, có gia đình bà Nguyễn Thị Lan, em gái của liệt sĩ Nguyễn Quốc Hội, đã tìm thấy hài cốt của anh trai sau hơn 50 năm tìm kiếm. Bà Lan chia sẻ, năm 1972, anh trai đi bộ đội thì đến 1973, gia đình nhận được giấy báo tử ở mặt trận phía Nam và không biết hy sinh ở đâu. Gia đình nhận được kỷ vật của anh trai là đồng hồ, ba lô… nhưng không có thông tin về nơi hy sinh.

Hằng năm, ngày giỗ của anh trai, gia đình vào nhà thờ làm lễ cầu nguyện, còn đến ngày 27/7, ở địa phương tổ chức thắp hương ngoài nghĩa trang, gia đình bà Lan đều đi và khấn cầu mong anh trai linh thiêng báo mộng về. Sau khi thu nhận mẫu ADN, bà Lan và gia đình đã nhận được kết quả trùng khớp, giúp xác định được hài cốt của anh trai.

“Không có niềm vui nào hơn lúc này, chúng tôi đã tìm thấy anh trai sau hơn 50 năm tìm kiếm” – bà Lan chia sẻ.

Tương tự, gia đình bác Nguyễn Văn Mão, tỉnh Nghệ An, cũng đã tìm thấy hài cốt của anh trai, liệt sĩ Nguyễn Duy Thanh, sau hơn 50 năm tìm kiếm. Bác Mão tâm sự, năm 1971, anh trai hy sinh, nhưng gia đình không biết nơi hy sinh. Sau đó, gia đình bác Mão vào tỉnh Quảng Trị tìm 2 lần nhưng không thấy mộ, không tìm thấy bất cứ thông tin nào.

Còn tại tỉnh Thanh Hóa, gia đình bác Trịnh Văn Lai đã tìm thấy liệt sĩ Trịnh Văn Hai, được xác định chính xác thông qua mẫu ADN của thân nhân. Bác Lai tâm sự, bố mất sớm, một mình mẹ nuôi 4 anh chị em. Trước khi mất, mẹ dặn phải cố gắng tìm được phần mộ, đưa anh Hai về quê với tiên tổ, với bố mẹ.

Bộ Công an đã thu nhận 20.911 mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính. Quá trình triển khai của cán bộ, chiến sĩ được thực hiện ân cần, niềm nở với tinh thần phục vụ nhân dân. Kết quả bước đầu đã giúp xác định danh tính của 16 anh hùng, liệt sĩ.

Bộ Công an đang tiếp tục phối hợp với các đơn vị xây dựng và mở rộng Ngân hàng Gen (ADN) của thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính để bù đắp các mất mát to lớn đối với các gia đình liệt sĩ và trả lại danh tính cho các anh hùng, liệt sĩ. ANTV đã có bài viết phản ánh về vấn đề này.

Công nghệ giải trình tự gen đã được các chuyên gia tại GeneStory áp dụng để so sánh gene của người thân với dữ liệu từ Bộ Công an, giúp xác định danh tính của 16 liệt sĩ sau gần một năm triển khai thu nhận mẫu thân nhân liệt sĩ trên toàn quốc.

Dự án Ngân hàng gene, được Thủ tướng Phạm Minh Chính kích hoạt vào tháng 7/2024, nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu ADN quy mô lớn để lưu trữ thông tin gene của hài cốt liệt sĩ và thân nhân, phục vụ việc đối sánh và xác định danh tính. Việt Nam có hơn một triệu liệt sĩ, nhưng khoảng 500.000 người vẫn chưa xác định được danh tính. Nhiều gia đình đã chờ đợi hàng chục năm để tìm được phần mộ thân nhân.

GS Vũ Hà Văn, Giám đốc Khoa học của Viện Nghiên cứu Dữ liệu lớn, cho biết GeneStory đã làm chủ toàn bộ quy trình giải mã gene từ thu mẫu, phân tích đến diễn giải dữ liệu với độ chính xác giải trình tự gene lên đến hơn 99%. Trong dự án này, việc giải mã gene được ứng dụng theo dòng mẹ là chủ yếu. Vì vậy, việc thu mẫu được ưu tiên thực hiện trên các đối tượng là mẹ đẻ, bà ngoại, anh chị em cùng mẹ; anh, em, con của chị gái, em gái mẹ đẻ liệt sĩ; con của chị gái, em gái liệt sĩ.

TS Dương Ngọc Cường, Tổng giám đốc GeneStory, cho biết để xác định danh tính liệt sĩ, các kỹ thuật viên đã đến từng gia đình thu thập mẫu. Sau gần một năm, đã có hơn 51.000 mẫu được thu thập từ 63 tỉnh thành. Các mẫu ADN được đưa về phòng xét nghiệm của GeneStory, sau đó phân tích, giải mã gene từ hài cốt các liệt sĩ đã quy tập. Sau khi phân tích và đối sánh ADN, đã xác định danh tính 16 liệt sĩ.

Dự án tiếp tục giúp hàng trăm nghìn gia đình tìm lại tên người thân, tri ân Mẹ Việt Nam Anh hùng, giảm thiểu thời gian chờ và mất mẫu di truyền khi ADN của liệt sĩ bị phân hủy. GS Vũ Hà Văn cho biết ứng dụng công nghệ giải mã gene trong lâm sàng không chỉ dừng lại ở việc tìm kiếm thân nhân. Công nghệ này cho phép tìm hiểu về sức khỏe thể chất, hướng đến việc tiên lượng nguy cơ mắc bệnh do di truyền, bệnh ung thư… của mỗi cá thể dựa vào kiểu gene, thậm chí xây được biểu đồ đánh giá tiến triển từ nguy cơ mắc bệnh thấp đến cao theo độ tuổi.

Hiện tại, dự án vẫn tiếp tục thu nhận mẫu thân nhân liệt sĩ trên toàn quốc. Những nỗ lực này không chỉ giúp xác định danh tính liệt sĩ mà còn góp phần xây dựng một cơ sở dữ liệu di truyền quy mô lớn, phục vụ nhiều mục đích khác nhau trong tương lai. Để biết thêm thông tin về dự án và công nghệ giải mã gene, vui lòng truy cập vào trang web của GeneStory tại https://genestory.vn/ hoặc liên hệ với các chuyên gia tại GeneStory để được tư vấn và hỗ trợ.

Nhân dịp tháng 7, các cán bộ, đoàn viên thanh niên (ĐVTN) xã Sơn Đông đã tổ chức thăm và trò chuyện với những người mẹ, người cha, và thân nhân của các gia đình liệt sĩ trên địa bàn xã. Tại căn nhà nhỏ ở thôn Hương Ngãi, cụ bà Triệu Thị Trinh không thể giấu được niềm xúc động khi ngắm nhìn bức ảnh rõ nét của người con trai, liệt sĩ Triệu Quốc Bình.

Sinh năm 1946, hy sinh tại mặt trận phía nam năm 1967, bức hình duy nhất của liệt sĩ Nguyễn Văn Chước, xã Hải Lựu đã được gia đình phục chế một lần. Tuy nhiên, do thời gian và công nghệ thời điểm phục chế thấp, nên chất lượng ảnh theo thời gian cũng không còn rõ nét.

Trước khi triển khai chương trình, Tỉnh Đoàn đã chỉ đạo các cơ sở đoàn khảo sát thực tế tại địa phương, qua đó nắm được tình hình có những liệt sĩ ra đi và để lại tấm hình cho gia đình, nhưng có người chỉ là tấm ảnh vẽ chì chân dung từ người thân miêu tả lại. Thời gian trôi qua, những tấm hình kỷ niệm, những di ảnh thờ cũng đã phai mờ và hư hỏng theo năm tháng không còn nhìn rõ.

Với lòng tri ân các liệt sĩ của thế hệ trẻ, mong muốn được phục hồi tấm ảnh mà các anh hùng liệt sĩ để lại, Đoàn thanh niên các xã, phường đã phối hợp cùng cấp ủy chi bộ, chi đoàn các khu dân cư và xin phép các gia đình thực hiện chương trình.

Chương trình được thực hiện chủ yếu từ nguồn xã hội và đã được nhiều đơn vị, tổ chức đồng hành. Các bức ảnh được phục dựng bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), với sự hỗ trợ kỹ thuật, dựa trên những bức ảnh cũ và thông tin từ gia đình cung cấp.

Qua công nghệ hiện đại, hình ảnh các liệt sĩ được tái hiện một cách sống động và chân thực, giúp người thân có cơ hội nhìn lại gương mặt thân yêu sau nhiều năm tháng chỉ còn trong ký ức.

Thông qua chương trình này, các cán bộ, đoàn viên thanh niên thể hiện lòng biết ơn và tri ân đối với các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc. Việc phục dựng hình ảnh của các liệt sĩ không chỉ giúp người thân lưu giữ lại kỷ niệm, mà còn là cách để thế hệ trẻ hôm nay nhớ về và tôn vinh những người đã ngã xuống vì quê hương.

Đây cũng là hoạt động thiết thực của Đoàn thanh niên trong việc phát huy truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” và “Đền ơn đáp nghĩa” đối với các gia đình liệt sĩ, gia đình có công với Cách mạng.

Hội Phụ nữ Công an tỉnh Thanh Hóa vừa tổ chức một buổi gặp mặt ấm áp và chương trình đỡ đầu dành cho cháu Vi Việt Dũng, con trai của liệt sĩ Công an nhân dân Vi Văn Luân. Liệt sĩ Vi Văn Luân đã anh dũng hy sinh vào ngày 06/02/2021 trong khi đang truy bắt đối tượng mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy tại bản Tà Cóm, xã Trung Lý, huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa.

Chương trình đỡ đầu này là một phần trong hoạt động “Mẹ đỡ đầu – Kết nối yêu thương” do Hội Phụ nữ Công an tỉnh Thanh Hóa phát động từ năm 2022. Mục tiêu của chương trình là hỗ trợ trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, đặc biệt là con của các cán bộ, chiến sĩ Công an hy sinh trong khi làm nhiệm vụ. Thông qua chương trình này, Hội Phụ nữ Công an tỉnh Thanh Hóa mong muốn mang lại một nguồn động viên tinh thần và hỗ trợ vật chất giúp các cháu vượt qua khó khăn, vươn lên trong cuộc sống.

Cháu Vi Việt Dũng, sinh năm 2015, hiện đang sinh sống tại xã Mường Lát, sẽ nhận được hỗ trợ hàng tháng với mức kinh phí 500.000 đồng từ chương trình “Mẹ đỡ đầu – Kết nối yêu thương” trong thời gian từ năm 2025 đến năm 2030. Tại chương trình, Hội Phụ nữ Công an tỉnh đã trao kinh phí hỗ trợ năm đầu tiên là 6 triệu đồng cùng nhiều phần quà, đồ dùng học tập để động viên tinh thần và giúp cháu chuẩn bị bước vào năm học mới.

Đây không chỉ là sự hỗ trợ về mặt vật chất mà còn là nguồn động viên to lớn về tinh thần, giúp cháu Vi Việt Dũng có thêm động lực vươn lên trong học tập và cuộc sống. Sự quan tâm và hỗ trợ này đã thể hiện sự tiếp nối nghĩa tình đồng chí, đồng đội trong lực lượng Công an nhân dân, đồng thời lan tỏa giá trị nhân văn sâu sắc, tri ân những cống hiến, hy sinh thầm lặng của người chiến sĩ Công an nơi biên cương Tổ quốc.

Chị Ngân Thị An, vợ liệt sĩ Vi Văn Luân, đã xúc động chia sẻ về sự ra đi của chồng và sự hỗ trợ của Hội Phụ nữ Công an tỉnh dành cho các con. Chị cho biết, sự quan tâm sâu sắc từ Bộ Công an, Công an tỉnh Thanh Hóa, cấp ủy, chính quyền địa phương và các tổ chức đoàn thể đã tiếp thêm sức mạnh cho gia đình chị vượt qua mất mát.

Thông qua chương trình “Mẹ đỡ đầu – Kết nối yêu thương”, Hội Phụ nữ Công an tỉnh Thanh Hóa đã và đang hiện thực hóa những hành động thiết thực, góp phần xoa dịu nỗi đau mất mát của gia đình liệt sĩ và tiếp thêm hy vọng cho các cháu trẻ có hoàn cảnh khó khăn. Đây là một hoạt động có ý nghĩa thiết thực, thể hiện truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” và “Lá lành đùm lá rách” của người dân Việt Nam.

Hội Phụ nữ Công an tỉnh Thanh Hóa hy vọng rằng, thông qua chương trình này, sẽ tiếp tục nhận được sự ủng hộ và tham gia của nhiều đơn vị, tổ chức và cá nhân. Sự chung tay và hỗ trợ này sẽ giúp các cháu trẻ có hoàn cảnh khó khăn có thêm cơ hội phát triển và vươn lên trong cuộc sống, đồng thời tri ân và tôn vinh những cống hiến, hy sinh của các anh hùng, liệt sĩ Công an nhân dân.

Suốt hơn một năm qua, hàng nghìn cán bộ công an đã không quản nắng mưa, ngày đêm rong ruổi khắp các làng quê Việt Nam để thu thập mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ. Nhờ vậy, hành trình “trả lại tên cho các Anh hùng” đã chuyển mình với sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và công nghệ gen tiên tiến, mở ra những bước đột phá đầy ý nghĩa.

Ngày 23/7/2024, nhân kỷ niệm 77 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn nút khởi động Ngân hàng Gen (ADN) thân nhân liệt sĩ chưa xác định thông tin và thân nhân liệt sĩ. Dự án do Bộ Công an đứng ra thực hiện, với sự đồng hành của GeneStory, đơn vị tiên phong trong việc tạo lập dữ liệu cho Ngân hàng gen. Tròn một năm sau, dự án đã thu được hơn 51.000 mẫu gen từ khắp mọi miền đất nước. Mỗi mẫu gen là một tia hy vọng, thắp sáng niềm tin cho những gia đình vẫn ngày đêm mong ngóng.

16 gia đình đã tìm lại được hài cốt người thân, 16 liệt sĩ được trở về quê hương sau hàng chục năm nơi chiến trường xa. Trong số những gia đình tìm được người thân, có gia đình liệt sĩ Lương Bá Nho, người đã hy sinh vào năm 1970. Hài cốt của anh được tìm thấy tại nghĩa trang liệt sĩ Đức Cơ, tỉnh Gia Lai, sau hơn 50 năm mất tích. Sự kiện này không chỉ mang lại niềm vui cho gia đình mà còn cho thấy hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ gen trong việc xác định danh tính liệt sĩ.

Giáo sư Vũ Hà Văn, nhà đồng sáng lập GeneStory, khẳng định rằng công nghệ gen tiên tiến sẽ giúp nối lại những mảnh ghép của quá khứ và hiện tại. “Mỗi một mẫu gen được thu thập hôm nay không chỉ là mẫu vật sinh học, mà còn là sự kết nối ký ức, sự nối dài của tình thân qua nhiều thế hệ.”

Dự án Ngân hàng Gen Việt Nam đặt mục tiêu thu thập 1 triệu mẫu gen từ thân nhân để xác định danh tính cho khoảng 500.000 liệt sĩ. Với sự hỗ trợ của các thuật toán AI và hệ thống dữ liệu tham chiếu đặc trưng của người Việt, dự án hứa hẹn sẽ mở ra một kỷ nguyên mới trong việc xác định danh tính liệt sĩ và ứng dụng trong các lĩnh vực khác như chăm sóc sức khỏe cá nhân hóa và y tế.

Trải qua 50 năm kể từ trận đánh Ngã 6 – Bằng Lăng, ông Đào Duy Cử vẫn mang trong mình những ký ức bi hùng về sự hy sinh của 12 đồng đội tại Cái Bè. Cho đến nay, ông vẫn âm thầm thực hiện hành trình tìm mộ đồng đội để đưa họ về với đất mẹ, một hành trình đầy cảm xúc và nghị lực.

Ông Cử, sinh năm 1957, quê ở thôn Cống Xuyên, xã Thượng Phúc, Hà Nội, đã tham gia quân đội từ năm 1974 và trải qua nhiều trận đánh ác liệt tại chiến trường miền Nam. Trận đánh Ngã 6, Bằng Lăng vào ngày 11/3/1975 là một trong những trận đánh khốc liệt nhất mà ông đã tham gia. Trong trận chiến đó, 11 đồng chí đã anh dũng hy sinh, và ông Cử cũng bị thương nặng.

Mặc dù đã giải phóng, ông Cử vẫn không quên được những đồng đội đã ngã xuống. Ông đã quyết tâm đi tìm mộ đồng đội và đưa họ về quê nhà. Với sự giúp đỡ của người dân và chính quyền địa phương, ông đã tìm được vị trí của nhiều ngôi mộ đồng đội. Hơn 25 năm qua, ông đã tổ chức khoảng hơn 10 chuyến đi như vậy.

Ông Cử đã giúp đưa 9 liệt sĩ trở về quê nhà, trong đó có liệt sĩ Hoàng Văn Tương, người đồng đội từng chiến đấu cùng ông ở trận đánh năm 1975. Ông vẫn tiếp tục đi tìm mộ đồng đội và không bỏ cuộc, dù hành trình có nhiều khó khăn và thử thách.

Không chỉ đi tìm mộ liệt sĩ, ông Cử còn là người khởi xướng các chương trình đền ơn đáp nghĩa tại địa phương. Ông đã vận động cán bộ công nhân viên đóng góp ngày lương, quyên góp xây dựng những căn nhà tình nghĩa trị giá hàng chục triệu đồng cho gia đình chính sách.

Với những đóng góp không mệt mỏi, ông Cử đã được Chủ tịch nước trao tặng Huy chương Kháng chiến hạng Nhì, Huân chương Chiến công hạng Ba, và nhiều Bằng khen, Kỷ niệm chương khác. Tuy nhiên, với ông Cử, phần thưởng quý giá nhất là những lần được đưa đồng đội về quê, được thấy người mẹ liệt sĩ ôm tro cốt con trong nước mắt.

Ông Cử cho biết, ông sẽ tiếp tục đi tìm, để đưa được hết các đồng đội đã hy sinh của mình trở về quê hương. Mặt khác, ông vẫn tiếp tục mong muốn được đóng góp chăm lo cho các gia đình chính sách thông qua việc xây nhà tình nghĩa, tặng quà… Ông muốn làm được thật nhiều việc đền ơn, đáp nghĩa để tri ân những đồng đội đã ngã xuống cho cuộc sống tự do hôm nay.