Ở vùng cao, nhiều phụ nữ đang khởi nghiệp thành công với các sản phẩm địa phương, mang lại thu nhập ổn định và góp phần phát triển kinh tế nông thôn. Các sản phẩm này không chỉ giữ gìn được giá trị truyền thống mà còn đáp ứng được nhu cầu của thị trường.

Khởi nghiệp với sản phẩm địa phương

Chị Nguyễn Thị Hồng, dân tộc Nùng, sống tại xã Bắc Yên, huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La, là một trong những phụ nữ tiên phong khởi nghiệp với sản phẩm địa phương. Chị Hồng bắt đầu với ý tưởng tạo ra các sản phẩm thủ công từ nguyên liệu sẵn có ở địa phương như: thổ cẩm, đan lát, và các loại thảo mộc.

“Tôi muốn tạo ra những sản phẩm không chỉ mang giá trị sử dụng mà còn giữ gìn được bản sắc văn hóa của người dân nơi đây,” chị Hồng chia sẻ. Với sự hỗ trợ từ các chương trình hỗ trợ khởi nghiệp và kỹ năng dệt may truyền thống của gia đình, chị Hồng đã tạo ra những sản phẩm thổ cẩm với nhiều họa tiết độc đáo.

Thành công của chị Hồng không dừng lại ở đó. Sản phẩm của chị không chỉ được bán tại địa phương mà còn được xuất ra các tỉnh thành khác, mang lại thu nhập ổn định. “Mỗi tháng, tôi bán được khoảng 10 triệu đồng tiền sản phẩm thổ cẩm. Đây là mức thu nhập giúp tôi và gia đình có thể ổn định cuộc sống,” chị Hồng cho biết.

Không chỉ chị Hồng, nhiều phụ nữ vùng cao khác cũng đang khởi nghiệp thành công với các sản phẩm địa phương. Tại tỉnh Hà Giang, chị Lộc Thị Liên, dân tộc Lô Lô, đã xây dựng được thương hiệu cho sản phẩm mận tam hoa của mình. Sản phẩm của chị Liên không chỉ được tiêu thụ trong nước mà còn được xuất khẩu sang một số nước láng giềng.

“Khai thác tiềm năng địa phương”

Theo các chuyên gia, việc phụ nữ vùng cao khởi nghiệp với sản phẩm địa phương không chỉ giúp họ tăng thu nhập mà còn góp phần phát triển kinh tế nông thôn. “Các sản phẩm địa phương mang bản sắc văn hóa và giá trị kinh tế cao. Nếu được hỗ trợ đúng cách, các sản phẩm này có thể trở thành đầu tàu kinh tế cho vùng cao,” bà Nguyễn Thị Quỳnh Thơ, chuyên gia kinh tế nông thôn, đánh giá.

Để hỗ trợ phụ nữ vùng cao khởi nghiệp, nhiều tổ chức và cơ quan chức năng đã triển khai các chương trình hỗ trợ. Bà Đỗ Thị Hương, đại diện một tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp tại Sơn La, cho biết: “Chúng tôi cung cấp các khóa đào tạo về quản lý kinh doanh, kỹ năng marketing và cách tiếp cận thị trường cho phụ nữ khởi nghiệp. Mục tiêu là giúp họ xây dựng được mô hình kinh doanh bền vững.”

Ngoài ra, các cấp chính quyền cũng đã có những chính sách hỗ trợ để khuyến khích phụ nữ khởi nghiệp. Ông Nguyễn Đức Toàn, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La, cho biết: “Chúng tôi đang triển khai nhiều chương trình hỗ trợ khởi nghiệp, đặc biệt là cho phụ nữ và thanh niên ở vùng cao. Mục tiêu là tạo điều kiện để họ phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững.”

Kết nối thị trường

Một trong những thách thức đối với phụ nữ vùng cao khởi nghiệp là kết nối với thị trường. Để giải quyết vấn đề này, nhiều phụ nữ đã ứng dụng công nghệ thông tin trong việc bán hàng. Chị Nguyễn Thị Mai, chủ một cơ sở sản xuất các sản phẩm đan lát tại tỉnh Điện Biên, đã xây dựng được gian hàng trực tuyến để tiếp cận khách hàng.

“Nhờ có gian hàng trực tuyến, tôi có thể tiếp cận khách hàng ở nhiều tỉnh thành, không chỉ giới hạn ở địa phương. Đây là cách giúp tôi tăng doanh thu và mở rộng thị trường,” chị Mai chia sẻ.

Các sàn thương mại điện tử cũng đã có những hỗ trợ tích cực cho phụ nữ vùng cao trong việc kết nối thị trường. “Chúng tôi cung cấp các chương trình hỗ trợ để giúp các phụ nữ vùng cao có thể bán hàng trực tuyến. Điều này không chỉ giúp họ tăng thu nhập mà còn khẳng định giá trị của sản phẩm địa phương,” một đại diện của một sàn thương mại điện tử cho biết.

Việc phụ nữ vùng cao khởi nghiệp với sản phẩm địa phương không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa của các dân tộc. Với sự hỗ trợ từ các tổ chức và cơ quan chức năng, hy vọng rằng các sản phẩm địa phương sẽ ngày càng vươn xa, góp phần phát triển kinh tế bền vững cho vùng cao.

Chợ nổi Cái Răng, một biểu tượng văn hóa đặc trưng của miền Tây Nam Bộ, vừa được tạp chí du lịch Travel+Leisure Asia vinh danh vào vị trí thứ 7 trong danh sách ’10 khu chợ ẩm thực hấp dẫn nhất thế giới’. Sự công nhận này không chỉ phản ánh giá trị của văn hóa ẩm thực sông nước đặc sắc mà còn khẳng định sự tồn tại của một nét sinh hoạt độc đáo ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Tuy nhiên, thực trạng hiện nay cho thấy văn hóa chợ nổi đang dần mai một.

Trước đây, chợ nổi không chỉ đơn thuần là nơi trao đổi hàng hóa mà còn là không gian văn hóa sống động, thể hiện bản sắc của một vùng đất ‘trên bến dưới thuyền’. Ở đó, mỗi chiếc ghe là một ‘gian hàng’, mỗi thương hồ là một phần không thể thiếu của cộng đồng cư dân sông nước. Nhưng hiện tại, hầu hết các chợ nổi chỉ còn tồn tại như những điểm tham quan du lịch, với số lượng ghe thuyền ngày càng giảm.

Chợ nổi Cái Răng, được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia từ năm 2016, hiện chỉ còn chưa đầy 250 ghe buôn, giảm đáng kể so với hơn 500 ghe trước đây. Tương tự, các chợ nổi khác như Cái Bè, Ngã Năm, Ngã Bảy hay Long Xuyên cũng đang đối mặt với tình trạng thưa vắng bóng thương hồ. Nhiều chiếc ghe chỉ còn bán nước hoặc phục vụ khách du lịch, khiến cho không gian văn hóa đặc trưng này dần mất đi sức sống.

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là việc xây dựng bờ kè ở nhiều địa phương để chống sạt lở, khiến ghe thuyền khó cập bến. Điều này vô tình cắt đứt dòng giao thương truyền thống, đẩy nhiều thương hồ buộc phải rời ghe, bỏ nghề mưu sinh đã gắn bó hàng chục năm. Chi phí xăng dầu tăng cao, không có nơi neo đậu ổn định, thiếu người kế tục và thiếu khách mua thực sự cũng là những khó khăn mà các thương hồ đang đối mặt.

Các chuyên gia nhận định rằng, để bảo tồn chợ nổi, không chỉ cần đầu tư hình thức cho du lịch mà còn phải tìm cách khôi phục sinh kế bền vững cho thương hồ. Nếu không còn thương hồ, chợ nổi sẽ chỉ còn là một hình thức trình diễn, thiếu đi sức sống từ cộng đồng. Một số giải pháp đã được đề xuất như quy hoạch lại chợ nổi theo hướng ‘phố chợ trên sông’, hỗ trợ chi phí neo đậu và nhiên liệu để giúp người buôn ghe duy trì sinh kế.

Một hướng đi khả thi được thể hiện qua bài học từ Thái Lan, nơi họ đã thành công trong việc dàn dựng không gian văn hóa sống động dù không có chợ nổi tự nhiên. Để cải thiện thực trạng, Viện CISED đã đề xuất một mô hình phát triển tích hợp trong dự thảo Đề án bảo tồn Chợ nổi Cái Răng đến năm 2030. Mô hình này bao gồm khu vực kinh doanh thương mại dịch vụ, trưng bày các sản phẩm OCOP, nông sản, khu vực biểu diễn nghệ thuật và khu vực vựa của thương hồ.

Lòng giữ gìn bản sắc văn hóa của chợ nổi không chỉ là giữ lại những giá trị truyền thống mà còn là đảm bảo sinh kế bền vững cho những người đã gắn bó với nghề này hàng chục năm. Giữ được thương hồ, tức là giữ được nhịp sống ghe thuyền, giữ được văn hóa và giữ được chính linh hồn của miền sông nước phương Nam.