Nhiều nông dân tại xã Mỹ Hòa Hưng, tỉnh An Giang, quê hương của Chủ tịch Tôn Đức Thắng, đang chuyển đổi từ những mảnh ruộng trồng lúa, rau màu kém hiệu quả sang mô hình trồng dưa lưới ứng dụng công nghệ cao trong nhà kính. Việc này không chỉ giúp tăng thu nhập gấp 4-5 lần so với trước mà còn giúp người dân ổn định cuộc sống và làm giàu trên chính mảnh đất quê hương mình.

Gia đình chị Huỳnh Ngọc Diện, ngụ ấp Mỹ An 2, xã Mỹ Hòa Hưng, là một điển hình trong số đó. Trước đây, trên diện tích đất nông nghiệp 1.400m², gia đình chị chỉ canh tác lúa và trồng rau, cho thu nhập bấp bênh. Nhận thấy mô hình cũ không còn hiệu quả, chị Diện đã mạnh dạn chuyển đổi sang trồng dưa lưới trong nhà kính theo hướng ứng dụng công nghệ cao.

Sau thời gian tìm hiểu và chuẩn bị, gia đình chị Diện đã xây dựng 2 nhà kính với tổng kinh phí khoảng 300 triệu đồng, trong đó Nhà nước hỗ trợ 50 triệu đồng. Hiện tại, gia đình chị đang trồng khoảng 3.900 gốc dưa mật và dưa vàng trên diện tích 1.400m².

Chị Diện cho biết, một năm chị canh tác 3-4 vụ dưa lưới, mỗi vụ cho năng suất 2-3 tấn, bán ra với giá từ 40.000 – 60.000 đồng/kg, tùy thời điểm. Trung bình mỗi vụ, gia đình chị lời khoảng 40 triệu đồng sau khi trừ hết chi phí giống, phân bón, nhân công chăm sóc.

Đặc biệt, mô hình trồng dưa lưới của chị Diện đã ứng dụng hệ thống tưới nhỏ giọt tự động điều khiển trên app qua điện thoại thông minh. Hệ thống này giúp tiết kiệm nước, giảm công lao động và nâng cao năng suất, chất lượng trái.

Chị Diện cũng đã nuôi ong mật trong nhà lưới để hỗ trợ thụ phấn cho hoa dưa. Mỗi tổ ong có giá khoảng 3 triệu đồng, không chỉ hỗ trợ thụ phấn mà còn mang lại môi trường sinh thái tự nhiên cho cây trồng.

Để nâng cao năng suất và chất lượng, chị Diện cùng chồng không ngừng học hỏi, tham gia các lớp chuyển giao kỹ thuật từ Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh An Giang. Nhờ đó, chị làm chủ được kỹ thuật chăm sóc, tỉa dây, xử lý ra hoa, kiểm soát sâu bệnh cho dưa.

Ngoài bán dưa cho thương lái, chị Diện còn mở cửa cho du khách tham quan miễn phí vườn dưa, tạo điểm đến sinh thái nông nghiệp hấp dẫn cho người dân địa phương và du khách từ các tỉnh, thành vùng Đồng bằng sông Cửu Long và Thành phố Hồ Chí Minh.

Ông Nguyễn Văn Thạnh, Chủ tịch Hội Nông dân xã Mỹ Hòa Hưng, tỉnh An Giang, đánh giá rằng mô hình trồng dưa trong nhà lưới của gia đình chị Diện là điển hình tiêu biểu của địa phương trong việc mạnh dạn chuyển đổi đất lúa kém hiệu quả sang trồng cây ăn trái ứng dụng công nghệ cao. So với trồng lúa, hiệu quả kinh tế cao hơn 4-5 lần, giúp nông dân sống tốt, sống khỏe từ chính mảnh đất của mình.

Hiện tại, trên địa bàn xã Mỹ Hòa Hưng đã có 3 hộ dân mạnh dạn chuyển đổi đất lúa, vườn tạp kém hiệu quả sang trồng dưa lưới trong nhà kính ứng dụng công nghệ cao, mang lại giá trị kinh tế cao cho gia đình. Nhờ sự đồng hành của các cơ quan chức năng, đặc biệt là Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh, nhiều hộ dân trên địa bàn xã đang được hỗ trợ kỹ thuật, giống, kinh phí, mạnh dạn đầu tư chuyển đổi cơ cấu cây trồng kém hiệu quả, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp, mang lại nguồn thu nhập cao cho gia đình.

Ở tỉnh Tuyên Quang, Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” đã được triển khai một cách hiệu quả thông qua việc hỗ trợ các tổ nhóm sinh kế, hợp tác xã do phụ nữ làm chủ trong việc ứng dụng công nghệ 4.0 vào sản xuất và kết nối thị trường. Nhờ đó, nhiều hội viên phụ nữ đã có thể nâng cao thu nhập, tạo việc làm và vươn lên làm giàu bền vững.

Các cấp Hội Phụ nữ ở Tuyên Quang đã hỗ trợ 52 tổ nhóm sinh kế, hợp tác xã ứng dụng công nghệ 4.0, đồng thời tổ chức 55 hội nghị tập huấn cho 1.700 người tham gia về hỗ trợ ứng dụng khoa học công nghệ 4.0 nâng cao quyền năng kinh tế cho tổ, nhóm sinh kế. Việc ứng dụng công nghệ 4.0 đã giúp các sản phẩm của hội viên phụ nữ tiếp cận được với thị trường rộng lớn hơn thông qua sàn thương mại điện tử, từ đó tăng doanh thu và cải thiện đời sống.

Một ví dụ điển hình là Hợp tác xã (HTX) Nông sản Dầu Lạc Đồng Yên, đã ứng dụng công nghệ 4.0 trong sản xuất và kết nối thị trường, giúp sản phẩm dầu lạc của họ được bán đi các tỉnh, thành cả nước thông qua chiếc điện thoại thông minh. Chị Mạc Thị Miến, HTX Nông sản Dầu Lạc Đồng Yên, xã Đồng Yên cho biết, trước đây họ chỉ chờ thương lái đến mua trực tiếp, nhưng nay đã có thể bán hàng online và tiếp cận chuyển đổi số để quảng bá, phát triển sản phẩm.

Tương tự, chị Phạm Thị Hồng, Giám đốc HTX Nông nghiệp hữu cơ Hồng Phát, xã Kim Bình, đã mạnh dạn phát triển các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ nhờ sự hỗ trợ từ các cấp Hội Phụ nữ. Sản phẩm trà túi lọc đậu đen xanh lòng của HTX đạt OCOP 4 sao năm 2021 và năm 2022 được UBND tỉnh Tuyên Quang công nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu của tỉnh. Hiện, HTX tạo việc làm cho 6 lao động tại xưởng, mức lương từ 6-8 triệu đồng/người/tháng và doanh thu trên 4 tỷ đồng/năm.

Thông qua việc hỗ trợ các tổ nhóm sinh kế, hợp tác xã ứng dụng công nghệ 4.0, các cấp Hội Phụ nữ ở Tuyên Quang đã góp phần giúp phụ nữ địa phương tiếp cận với khoa học công nghệ, mở rộng thị trường và tăng cường quyền năng kinh tế. Đây là một trong những cách thức hiệu quả để thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em ở khu vực này.

Tìm hiểu thêm về các hoạt động hỗ trợ phụ nữ tại Tuyên Quang

Chương trình ‘Mỗi xã một sản phẩm’ (OCOP) tại tỉnh Thái Nguyên đã đạt được những kết quả tích cực đáng kể trong thời gian qua. Chương trình này không chỉ góp phần quan trọng vào việc khẳng định thương hiệu nông sản và các sản phẩm đặc trưng của địa phương mà còn đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế tại khu vực nông thôn.

Tính đến nay, toàn tỉnh Thái Nguyên đã có 560 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP từ 3 sao trở lên. Điều này không chỉ thể hiện sự nỗ lực của địa phương trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn cho thấy sự đa dạng và phong phú của các sản phẩm OCOP tại Thái Nguyên. Đáng chú ý, tỉnh đã có 10 sản phẩm OCOP 5 sao cấp quốc gia, bao gồm các sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm chức năng, sản phẩm chè, miến dong, du lịch văn hóa dân tộc và nấm hương.

Các sản phẩm OCOP 5 sao cấp quốc gia của tỉnh Thái Nguyên gồm: 03 sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vicumax của Công ty cổ phần Công nghệ Dược liệu Bắc Hà; sản phẩm miến dong Tài Hoan của Hợp tác xã Tài Hoan; sản phẩm chè đinh và chè tôm nõn của Hợp tác xã Chè Hảo Đạt; sản phẩm du lịch văn hóa dân tộc Tày – Bản làng Thái Hải của Công ty TNHH Thái Hải; sản phẩm miến dong của Hợp tác xã Miến Việt Cường; sản phẩm trà tôm nõn hương quê của Hợp tác xã Nông sản Phú Lương và sản phẩm nấm hương của Công ty TNHH Công nghệ sinh học Phú Gia. Những sản phẩm này không chỉ đại diện cho sự xuất sắc của Thái Nguyên mà còn thể hiện cam kết của địa phương trong việc cung cấp sản phẩm chất lượng cao cho thị trường.

Bên cạnh đó, tỉnh còn có 113 sản phẩm đạt OCOP 4 sao và 397 sản phẩm đạt OCOP 3 sao, chủ yếu thuộc các nhóm ngành như chế biến chè, nông sản, sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Sự gia tăng của các sản phẩm OCOP không chỉ giúp nâng cao thu nhập cho người dân mà còn đóng góp vào việc thúc đẩy phát triển kinh tế tại khu vực nông thôn. Điều này cũng cho thấy sự chuyển đổi từ sản xuất nhỏ lẻ sang phát triển theo chuỗi giá trị với tiêu chuẩn, quy chuẩn và truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Các sản phẩm OCOP của Thái Nguyên đã từng bước khẳng định chất lượng và đáp ứng nhu cầu của thị trường. Nhiều sản phẩm OCOP của tỉnh đã có mặt tại các siêu thị, trung tâm thương mại trong và ngoài tỉnh, ngày càng được người tiêu dùng tin tưởng và lựa chọn. Một số sản phẩm thậm chí đã được xuất khẩu sang thị trường quốc tế, từ đó góp phần nâng tầm thương hiệu nông sản của Thái Nguyên.

Ở tỉnh Lào Cai, nhiều phụ nữ dân tộc thiểu số đã thành công trong việc biến tiềm năng núi rừng thành hàng hóa, áp dụng khoa học kỹ thuật vào xây dựng thương hiệu sản phẩm và góp phần phát triển kinh tế xanh, bền vững, tạo việc làm cho lao động tại địa phương.

Tại các xã Văn Bàn, Chiềng Ken, Minh Lương, Nậm Chày, Nậm Xé, đồng bào dân tộc thiểu số đã gắn bó mật thiết với rừng măng. Măng không chỉ giúp họ nuôi sống gia đình mà còn gìn giữ một phần văn hóa bản địa. Tuy nhiên, cuộc sống gắn liền với măng cũng đồng nghĩa với sự bấp bênh: sản lượng không ổn định, giá cả bị thao túng bởi thương lái và thiếu cơ hội vươn ra thị trường lớn.

Những năm gần đây, cùng với sự phát triển của kinh tế hàng hóa, nhiều phụ nữ dân tộc thiểu số tại địa phương đã tham gia vào các dự án phát triển ngành măng, đưa sản phẩm từng bước chinh phục thị trường. Chị Triệu Thị Lai, người dân tộc Dao ở xã Nậm Xé, tỉnh Lào Cai, là một minh chứng sinh động cho hành trình thay đổi đó.

Suốt nhiều năm, cuộc sống của chị gắn với những nhịp thở nơi rừng măng. Với 3-4 hecta rừng, gia đình chị dựa vào những mùa thu hoạch măng để mang lại phần lớn thu nhập hằng năm. Tuy nhiên, mọi thứ bắt đầu thay đổi từ năm 2020, khi chị tham gia Dự án Thúc đẩy Bình đẳng Giới thông qua Nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất Nông nghiệp và Phát triển du lịch.

Thông qua dự án, chị được tiếp cận với kỹ thuật canh tác tiên tiến, cải tạo đất, giúp tối ưu hóa việc trồng măng, tăng năng suất và chất lượng măng. Đặc biệt, chị đã tìm được đầu ra mới ngoài địa phương. Việc bán măng ra các tỉnh lân cận đã giúp giá măng tăng đáng kể, từ 25.000 đồng/kg lên 35.000 đồng/kg măng đã bóc vỏ.

Nhờ đó, thu nhập từ măng của gia đình chị tăng từ 20 triệu đồng một vụ lên 30 triệu đồng một vụ cho diện tích trồng 3 hecta. Năm 2024, chị Triệu Thị Lai thực hiện mục tiêu dài hơi hơn, từ một người nông dân trồng măng, chị quyết tâm gây dựng một mô hình kinh tế tập thể quy mô nhỏ, do chính những người phụ nữ dân tộc thiểu số làm chủ.

Nhận được sự đồng hành của chính quyền địa phương, của các cấp Hội phụ nữ, Công ty Tư vấn giải pháp Nông nghiệp và Du lịch CRED, vợ chồng chị Lai cùng 9 hộ gia đình khác trong xã đã thành lập Hợp tác xã Măng Nậm Xé. Thông qua hợp tác xã, các hộ dân có cơ hội được đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật canh tác, bóc vỏ và thu hoạch măng, đồng thời ký kết hợp đồng lâu dài với một công ty thu mua.

Đây là những bước tiến quan trọng giúp các thành viên trong hợp tác xã, từng bước thoát khỏi sự lệ thuộc vào thương lái. Sự thành công và chuyển biến tích cực trong gia đình chị Lai và các hộ lân cận đã tạo động lực mạnh mẽ cho những người phụ nữ khác ở các xã lân cận, thúc đẩy họ chủ động thành lập các hợp tác xã riêng, nắm bắt cơ hội từ giá trị đang ngày càng tăng lên của ngành măng.

Tại xã Nậm Chày, Hợp tác xã Măng Dần Thàng do chị Hà Thị Thu Hương làm Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc cũng đang tạo dựng cơ hội kinh doanh và việc làm ổn định, bền vững, giúp bà con vùng núi khó khăn vươn lên thoát nghèo.

Hợp tác xã Măng Dần Thàng được thành lập vào tháng 8/2024 với tổng số 15 thành viên, 100% đều là chị em phụ nữ dân tộc thiểu số tại địa phương. Hợp tác xã hiện nay đang liên kết sản xuất măng với 4 tổ hợp tác, bao gồm 161 hộ dân tại xã Dần Thàng.

Năm 2024, Hợp tác xã đã ký kết thỏa thuận hợp tác 10 năm với Công ty Kim Bôi về việc thu mua sản phẩm măng đạt chất lượng do Hợp tác xã sản xuất. Được tham gia các chương trình tập huấn, chuyển giao công nghệ chế biến và bảo quản măng để hình thành chuỗi chế biến khép kín, tiêu thụ ổn định, hợp tác xã Dần Thàng đã đầu tư 400 triệu đồng xây dựng nhà máy 160m², có thể xử lý tới 1.000 tấn măng tươi mỗi năm.

Chặng đường hình thành, phát triển hợp tác xã của chị Triệu Thị Lai, chị Hà Thị Thu Hương cho thấy sự cần thiết của sự liên kết, hợp tác đồng hành giữa nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp và nhà nước, trong quá trình đưa sản phẩm của núi rừng tiếp cận với thị trường trong nước.

Tạo việc làm và mở ra cơ hội phát triển kinh tế cho phụ nữ dân tộc thiểu số là một trong những mục tiêu quan trọng của các dự án phát triển ngành măng. Không chỉ hướng tới lợi nhuận, mô hình hợp tác xã măng còn mang giá trị xã hội lớn.

Từ chỗ lao động đơn lẻ, manh mún, người dân, nhất là phụ nữ dân tộc thiểu số được tổ chức sản xuất bài bản, có thu nhập ổn định, có cơ hội học hỏi và thể hiện vai trò lãnh đạo. Nhờ những thay đổi tích cực trong ngành măng cùng với quyết tâm không ngừng nghỉ của những người phụ nữ như chị Triệu Thị Lai và chị Hà Thị Thu Hương, những ngọn măng trong rừng núi Lào Cai không chỉ đơn thuần là kế sinh nhai mà còn góp phần tạo nên cho sự phát triển bền vững cho cộng đồng.

Tại các vùng miền, người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng đặc sản vùng cao với tiêu chuẩn an toàn, truy xuất nguồn gốc và giá trị văn hóa đi kèm. Những sản phẩm măng rừng với vị ngọt thanh, độ giòn đặc trưng và được chế biến theo quy trình sạch của Lào Cai đang dần khẳng định vị thế không chỉ tại các chợ truyền thống, mà có mặt tại các hội chợ, trên quầy kệ của các siêu thị, và trên các nền tảng bán hàng thương mại điện tử.

Tiếp nối hành trình phát triển kinh tế hàng hóa vùng dân tộc thiểu số và miền núi, cần có chính sách dài hạn từ Nhà nước, từ Bộ Công Thương và các Bộ, ngành, cơ quan, tổ chức trong việc hỗ trợ hạ tầng sản xuất, vốn tín dụng ưu đãi, chuyển giao khoa học công nghệ, xúc tiến thương mại và bảo hộ thương hiệu. Quan trọng hơn cả là niềm tin vào năng lực của những người phụ nữ vùng cao, trao cho họ cơ hội để góp sức phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.