Tây Bắc là vùng sản xuất nhiều loại cây ăn quả ôn đới và á nhiệt đới với số lượng lớn, bao gồm xoài, nhãn, mận, chanh leo, cam, chuối, bưởi. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu nông sản của vùng trong năm 2024 chỉ đạt khoảng 245 triệu USD. Sơn La là tỉnh có giá trị xuất khẩu nông sản cao nhất trong vùng, với 190 triệu USD, tiếp theo là Điện Biên với 22,4 triệu USD, Lai Châu với 6,5 triệu USD và Lào Cai với 25 triệu USD.

Lý do chính cho giá trị xuất khẩu nông sản còn hạn chế là do tỷ lệ chế biến sâu còn thấp, bao bì nhãn mác chưa đáp ứng yêu cầu thị trường và thiếu các liên kết hợp đồng bền vững giữa người sản xuất và doanh nghiệp. Để nâng cao giá trị cho sản phẩm, Sơn La đặt mục tiêu trở thành trung tâm chế biến nông sản của vùng Trung du và miền núi phía Bắc.

Hiện tại, Sơn La có hơn 100.000 ha đất sản xuất nông nghiệp, trong đó khoảng 85.000 ha là cây ăn quả. Tỉnh đã triển khai Nghị quyết 05-NQ/TW từ năm 2015 về phát triển nông nghiệp hàng hóa, hình thành các vùng chuyên canh xoài, nhãn, chanh leo, mận hậu…, tạo ra vùng nguyên liệu lớn và ổn định.

Tỉnh Sơn La đã có gần 560 cơ sở chế biến, hàng nghìn điểm sấy long nhãn, hệ thống kho lạnh. Một số doanh nghiệp lớn như Công ty Cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao (Doveco), Tập đoàn TH, Tập đoàn Phúc Sinh… đã đầu tư vào chế biến nông sản tại Sơn La.

Doveco đã đầu tư nhà máy chế biến tại Sơn La từ năm 2023, không chỉ đóng vai trò người thu mua các loại trái cây cho nông dân mà còn là đơn vị tư vấn kỹ thuật, cung cấp giống, bao tiêu sản phẩm và cùng chính quyền địa phương xây dựng chiến lược dài hạn. Tập đoàn TH cũng đã quyết định đầu tư vào hai nhà máy chế biến tại Sơn La và Điện Biên. Tại Sơn La, TH xây dựng nhà máy chế biến hoa quả và dược liệu, trong khi tại Điện Biên tập trung vào việc trồng cây mắc ca.

Công ty Cổ phần Phúc Sinh (Phúc Sinh Group) đã đầu tư xây dựng Nhà máy Phúc Sinh Sơn La tại xã Chiềng Mung, huyện Mai Sơn, chuyên chế biến cà phê Arabica đạt tiêu chuẩn chỉ dẫn địa lý Sơn La.

Các tỉnh Tây Bắc cần tập trung xây dựng chuỗi giá trị và tăng cường liên kết sản xuất. Với lợi thế của từng tỉnh, lãnh đạo địa phương cần khuyến khích doanh nghiệp và nông dân hợp tác theo chuỗi sản xuất khép kín, đảm bảo tiêu chuẩn từ đầu vào đến đầu ra.

Festival “Tinh hoa Tây Bắc – Điện Biên 2025” sẽ chính thức diễn ra từ ngày 29 đến 31/8 tại phường Điện Biên Phủ, thành phố Điện Biên Phủ. Sự kiện này được tổ chức bởi UBND tỉnh Điện Biên, phối hợp với các tỉnh Tây Bắc mở rộng và TP. Hồ Chí Minh. Đây hứa hẹn sẽ là một điểm nhấn văn hóa – du lịch nổi bật trong năm 2025, với mục tiêu quảng bá hình ảnh, thúc đẩy liên kết và phát triển du lịch giữa các địa phương.

Lễ khai mạc Festival sẽ diễn ra vào lúc 20h10 ngày 29/8 tại Sân vận động tỉnh Điện Biên. Chương trình nghệ thuật đặc sắc sẽ được dàn dựng công phu, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, tái hiện vẻ đẹp thiên nhiên, lịch sử hào hùng và văn hóa đa sắc màu của Tây Bắc. Đặc biệt, đêm khai mạc sẽ có sự góp mặt của nhiều nghệ sĩ đến từ các tỉnh, thành và các đoàn nghệ thuật quốc tế, với điểm nhấn là màn pháo hoa nghệ thuật rực rỡ.

Đến tối ngày 30/8, lễ hội đường phố “Tinh hoa Tây Bắc” sẽ diễn ra trên tuyến đường Võ Nguyên Giáp. Không gian văn hóa đường phố sẽ trở nên sống động với các màn diễu hành, trình diễn dân ca, dân vũ, nghệ thuật truyền thống như thêu hoa văn, dệt thổ cẩm, giã bánh giầy… Du khách sẽ có cơ hội trực tiếp trải nghiệm và giao lưu trong không gian văn hóa đặc sắc này.

Ngày 31/8, Hội nghị xúc tiến, quảng bá và phát triển du lịch Tây Bắc – TP. Hồ Chí Minh sẽ diễn ra tại Trung tâm Giao lưu văn hóa và Thông tin du lịch Điện Biên Phủ. Đây là diễn đàn kết nối doanh nghiệp, địa phương, thúc đẩy quảng bá điểm đến, sản phẩm du lịch mới, tăng cường liên kết giữa TP. Hồ Chí Minh và Điện Biên.

Bên cạnh các hoạt động chính, Festival còn có nhiều hoạt động hấp dẫn khác như trưng bày du lịch đặc sắc tại Quảng trường 7/5, liên hoan ẩm thực Tây Bắc với sự tham gia của nhiều địa phương, doanh nghiệp, triển lãm ảnh “Sắc màu Tây Bắc” giới thiệu vẻ đẹp văn hóa, con người vùng cao. Đặc biệt, vào tối ngày 31/8 sẽ diễn ra chương trình giao lưu nghệ thuật đặc sắc của các đoàn nghệ thuật trong nước và quốc tế.

Festival “Tinh hoa Tây Bắc – Điện Biên 2025” là cơ hội để tỉnh Điện Biên nói riêng và các tỉnh Tây Bắc mở rộng, TP. Hồ Chí Minh nói chung giới thiệu hình ảnh điểm đến “An toàn – thân thiện – hấp dẫn”. Đồng thời, sự kiện này cũng nhằm lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống, tạo động lực thúc đẩy phát triển du lịch, kinh tế – xã hội địa phương.

Chương trình trình diễn thời trang ‘Vietnam Iconic Runway – Trạm Di Sản: Em Tây Bắc 2’ đã diễn ra thành công tại Bảo tàng Hà Nội, với sự tham gia của hơn 120 người mẫu nhí và teen. Sự kiện này không chỉ là một chương trình thời trang thông thường mà còn là một hoạt động văn hóa, giúp quảng bá và bảo tồn bản sắc văn hóa của vùng cao Tây Bắc.

Các người mẫu nhí đã tỏa sáng trên sân khấu catwalk, hóa thân thành những sứ giả văn hóa, truyền tải tinh thần vùng cao Tây Bắc qua từng bước trình diễn. Với sự góp mặt của nhà thiết kế Linh Phương, người được biết đến với nhiều dự án kết hợp thời trang cùng văn hóa truyền thống, chương trình đã mang đến cho khán giả những phần trình diễn đầy tự tin và sinh động.

Không gian Bảo tàng Hà Nội đã được biến hóa thành một ‘bảo tàng sống’ giàu cảm xúc, với các tiết mục nghệ thuật tái hiện rõ nét đặc trưng văn hóa của đồng bào miền núi phía Bắc. Điệu múa xòe uyển chuyển, âm thanh da diết của khèn môi, tiếng trống hội và những làn điệu dân ca mượt mà đã mang đến cho khán giả một trải nghiệm văn hóa đầy màu sắc.

Điểm nhấn quan trọng của chương trình là màn ra mắt bốn bộ sưu tập thời trang mới do nhà thiết kế Linh Phương thiết kế, mang đậm dấu ấn văn hóa Tây Bắc. Các bộ sưu tập này không chỉ tái hiện vẻ đẹp truyền thống mà còn thể hiện tinh thần đổi mới, sáng tạo. Sự kết hợp giữa thời trang và văn hóa truyền thống đã tạo nên một phong cách độc đáo, giúp quảng bá bản sắc văn hóa của vùng cao Tây Bắc đến với công chúng.

Sự kiện này còn có sự tham gia của nhiều khách mời nổi bật, trong đó có Hoa hậu Biển Việt Nam 2024 Nguyễn Hoài Linh, các ca sĩ nhí tài năng và hơn 100 người mẫu chuyên nghiệp. Chương trình ‘Vietnam Iconic Runway – Trạm Di Sản: Em Tây Bắc 2’ khẳng định hướng đi bền vững trong lĩnh vực thời trang thiếu nhi tại Việt Nam, đồng thời góp phần nuôi dưỡng tình yêu quê hương và ý thức gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc từ khi còn nhỏ.

Thông qua chương trình, nhà thiết kế Linh Phương và các cộng sự hy vọng sẽ truyền tải được tinh thần và giá trị văn hóa của vùng cao Tây Bắc đến với thế hệ trẻ, giúp họ tự hào về bản sắc văn hóa của dân tộc và có ý thức gìn giữ, phát huy di sản văn hóa của cha ông.

Vietnam Iconic Runway là chương trình trình diễn thời trang đặc biệt, được tổ chức nhằm quảng bá và bảo tồn bản sắc văn hóa của Việt Nam thông qua thời trang. Với sự tham gia của các nhà thiết kế, người mẫu và nghệ sĩ nổi bật, chương trình đã trở thành một sự kiện văn hóa quan trọng, góp phần thúc đẩy sự phát triển của thời trang Việt Nam.

Ẩm thực Tây Bắc – Hương vị núi rừng trong từng bữa cơm

Ẩm thực Tây Bắc luôn được biết đến với sự đa dạng và phong phú, không chỉ với các món ăn được chế biến từ nguồn thực phẩm tự cung tự cấp mà còn có những đặc sản dân dã được thu hái, gom nhặt từ rừng hay ven sông, ven suối. Một trong những người đã giới thiệu về loạt mâm cơm Tây Bắc gây sốt mạng gần đây là Hải Yến, một cô gái người Tày sống ở xã Châu Quế, tỉnh Lào Cai.

Mâm cơm thường ngày của gia đình Hải Yến không chỉ bày biện các loại thực phẩm tự cung tự cấp như lợn, gà, cá mà còn có các loại rau sạch được thu hái từ tự nhiên như cà dại, rau dớn, măng. Hải Yến cho biết, ẩm thực bản làng mình có nhiều món đặc biệt, như các món rau rừng, măng rừng, cá suối, thịt nướng, gà nướng, cá nướng, bánh chưng, nem thính, thịt chua…

Đặc biệt, mỗi bữa cơm đều không thể thiếu bát chẳm chéo – thứ gia vị chấm được giã tay từ muối rang, ớt thóc bản địa, tỏi, mắc khén, rau thơm… Hải Yến nói rằng, đó đều là những món ăn dân dã, mộc mạc, mang đậm phong vị núi rừng Tây Bắc.

Mỗi mùa, mâm cơm thường ngày của bà con Tây Bắc lại có những món ngon khác nhau. Ví dụ, sau tết Nguyên đán là mùa măng vầu, măng sặt ngọt, có thể xào tỏi, luộc hay nướng trên bếp củi đều ngon. Từ tháng 4, măng rừng bắt đầu chồi lên mặt đất, vị đắng nhẹ, có thể sáng tạo thành các món lạ miệng như luộc chấm mẻ, xào lá lốt hoặc cuốn trứng kiến, cuốn thịt gà…

Sang thu, bản làng bước vào mùa cốm. Trong mâm cơm, mâm cỗ dịp này của người địa phương thường có xôi cốm, vịt thả suối luộc, canh măng… Còn khi mùa đông tới, không thể không nhắc đến món thịt chua hoặc đồ gác bếp như lợn/trâu gác bếp, lạp xưởng.

Vào ngày Tết, mâm cỗ của người Tày thường không thể thiếu một số món như nem thính, thịt chua, gà đồi, các món nướng, rau rừng, xôi nếp, bánh chưng gù, lợn mẹt… Dịp này, nhiều gia đình trong bản còn có tục “đụng lợn”. Người Tày ưa vị đậm, thiên về cay và thơm – nhưng là cái cay dễ chịu của ớt rừng phơi khô hoặc nướng cho bớt vị hăng, cái thơm nồng của mắc khén, thảo quả, chứ không hề gắt hay nồng.

Đặc biệt, họ có thói quen gói thức ăn trong lá (lá chuối, lá dong, lá vả/ngõa) rồi đem nướng, hấp hoặc đồ xôi. Người Tày còn có quan niệm “người nấu là người giữ hồn bếp”. Bởi vậy, người nấu cỗ, nấu các bữa cơm quan trọng thường là đàn ông. Trong nhà, bố của Hải Yến cũng là người nấu ăn chủ yếu.

Ông ít khi cần công thức nhưng lại hiểu rõ về nguyên liệu. Mỗi món ăn, đặc sản truyền thống đều có bí quyết chế biến riêng – điều khó diễn tả bằng lời mà được truyền qua đôi tay, qua năm tháng, từ đó tạo nên sự độc đáo trong từng gian bếp của người Tày.