Xuất khẩu tôm của Việt Nam trong 6 tháng qua đã đạt hơn 2 tỷ USD, tăng 27% so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, xuất khẩu tôm sang Trung Quốc đã tăng hơn 80%, trong khi đó xuất khẩu sang Mỹ lại sụt giảm trong bối cảnh thuế siết chặt.

Theo số liệu của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), tôm chân trắng chiếm tỷ trọng cao nhất với 62,1%, tiếp theo là tôm loại khác (27,4%) và tôm sú (10,5%). Nhóm ‘tôm loại khác’ ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng tới 124%. Trung Quốc đã vươn lên vị trí dẫn đầu nhập khẩu tôm Việt Nam với kim ngạch đạt gần 595 triệu USD, tăng 81% so với cùng kỳ.

Sự phục hồi tiêu dùng, nhu cầu cao dịp hè và nhu cầu cao đối với tôm hùm từ Việt Nam tiếp tục giúp Trung Quốc trở thành thị trường bứt phá nhất. Tuy nhiên, thị trường Mỹ – từng là đầu tàu xuất khẩu của tôm Việt – lại có dấu hiệu suy giảm. Dù kim ngạch 6 tháng vẫn tăng 13% lên 341 triệu USD, nhưng phần lớn tăng trưởng đến từ tháng 5 khi doanh nghiệp Việt đẩy mạnh giao hàng trước khi thuế đối ứng của Tổng thống Donald Trump có hiệu lực.

Sang tháng 6, xuất khẩu sang Mỹ giảm tới 37%. Từ tháng 4, chính quyền Tổng thống Donald Trump bắt đầu áp thuế đối ứng 10% với nhiều mặt hàng nhập khẩu. Đến tháng 7, mức thuế với tôm Việt Nam được nâng lên 20% (chính thức áp dụng từ 1/8). Cùng với đó, doanh nghiệp còn đối mặt với các nguy cơ từ thuế chống bán phá giá sơ bộ hơn 35% và thuế chống trợ cấp dự kiến áp dụng cuối năm nay.

Hiệp hội đánh giá các yếu tố thuế quan đã khiến thị trường Mỹ trở nên bất ổn, khó dự đoán. Nhập khẩu tôm của Mỹ tuy vẫn tăng trong 5 tháng đầu năm, nhưng rõ ràng đây là kết quả của việc các doanh nghiệp ‘chạy đơn’ trước ngày thuế có hiệu lực, không phải là tăng trưởng bền vững.

Trong tháng 7, hiệp hội này dự báo xuất khẩu tôm Việt Nam sẽ chững lại so với tháng 5, tháng 6 do các đơn hàng ‘tránh thuế’ đã được đẩy đi sớm. Việc Mỹ tạm hoãn áp thuế đến 1/8 giúp một số doanh nghiệp tranh thủ xuất thêm hàng trong nửa đầu tháng, nhưng tâm lý dè dạt vẫn bao trùm thị trường.

Nửa cuối năm, triển vọng xuất khẩu phụ thuộc lớn vào chính sách thuế quan từ Mỹ; khả năng tái cơ cấu nhanh của doanh nghiệp để chuyển dịch sang các thị trường ít rủi ro hơn; tình hình dịch bệnh và chi phí đầu vào trong nước…

Trước biến động từ thị trường và chính sách quốc tế, doanh nghiệp tôm Việt cần chủ động tái cấu trúc chiến lược xuất khẩu. Giải pháp gồm đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc Mỹ, tận dụng ưu đãi EVFTA, CPTPP; đẩy mạnh sản phẩm chế biến sâu, phù hợp xu hướng tiện lợi, đảm bảo truy xuất nguồn gốc rõ ràng, tránh rủi ro gian lận thương mại.

Cùng với đó, ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số toàn chuỗi và kiểm soát vùng nuôi đạt chuẩn sẽ nâng cao khả năng thích ứng, tối ưu chi phí. Doanh nghiệp cũng cần chuẩn bị tốt về tài chính, pháp lý để đối phó với thay đổi thuế từ các thị trường lớn.

Xuất khẩu tôm Việt Nam trong tháng 7 dự kiến sẽ trải qua một giai đoạn chững lại so với đà tăng trưởng của hai tháng trước đó, tháng 5 và tháng 6. Nguyên nhân chính của sự chững lại này bắt nguồn từ việc nhiều đơn hàng đã được thực hiện trước thời hạn, trong bối cảnh các doanh nghiệp tận dụng lợi thế từ việc hoãn thuế đối ứng.

Theo thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (Vasep), quyết định tạm hoãn áp thuế của Mỹ có hiệu lực đến ngày 1/8 đã tạo điều kiện thuận lợi cho một số doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu trong nửa đầu tháng 7. Tuy nhiên, không khí dè dặn và thận trọng vẫn đang bao trùm thị trường, tác động tiêu cực đến triển vọng xuất khẩu tôm trong thời gian tới.

Thực tế cho thấy, quyết định của Mỹ về việc tạm hoãn áp thuế nhập khẩu đã tạo ra một cửa sổ cơ hội cho các doanh nghiệp xuất khẩu tôm Việt Nam. Nhiều doanh nghiệp đã tranh thủ để đẩy mạnh xuất khẩu, tận dụng tối đa lợi ích từ quyết định này. Song song với đó, các doanh nghiệp cũng phải đối mặt với những thách thức và rủi ro tiềm ẩn từ thị trường, bao gồm cả những biến động về nhu cầu và cạnh tranh.

Trong bối cảnh hiện nay, khi xuất khẩu tôm đang đối mặt với những thách thức nhất định, các doanh nghiệp cần phải điều chỉnh chiến lược kinh doanh, đồng thời tìm kiếm các thị trường mới để đa dạng hóa cơ hội xuất khẩu. Hơn nữa, việc tiếp tục nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế, là yếu tố then chốt giúp tôm Việt Nam giữ vững vị thế và tăng cường khả năng cạnh tranh.

Nhìn chung, triển vọng xuất khẩu tôm của Việt Nam trong thời gian tới sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, từ tình hình thị trường, diễn biến của dịch bệnh, cho đến các chính sách thương mại của các quốc gia nhập khẩu. Tuy nhiên, với nỗ lực của các doanh nghiệp và sự hỗ trợ từ Hiệp hội và các cơ quan chức năng, kỳ vọng rằng xuất khẩu tôm Việt Nam sẽ sớm ổn định và tiếp tục tăng trưởng trong tương lai.

Trước những thách thức và cơ hội đan xen, việc theo dõi sát sao diễn biến thị trường và kịp thời điều chỉnh chiến lược kinh doanh là hết sức cần thiết. Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam cũng như các cơ quan chức năng sẽ tiếp tục đồng hành cùng doanh nghiệp, cung cấp thông tin và hỗ trợ cần thiết để giúp ngành tôm vượt qua thách thức và đạt được mục tiêu xuất khẩu đã đề ra.

Xuất khẩu tôm Việt Nam đang đối mặt với những thách thức lớn từ chính sách thuế quan của Mỹ. Mặc dù Mỹ đã tạm hoãn áp thuế đến ngày 1/8, cho phép một số doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu trong nửa đầu tháng 7, nhưng tâm lý dè dặt vẫn đang bao trùm thị trường.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu tôm trong tháng 7 sẽ chững lại so với tháng 5 và tháng 6 do các đơn hàng ‘tránh thuế’ đã được đẩy đi sớm. Triển vọng xuất khẩu trong nửa cuối năm 2025 phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm diễn biến chính thức của chính sách thuế quan từ Mỹ, khả năng tái cơ cấu nhanh của doanh nghiệp để chuyển dịch sang các thị trường ít rủi ro hơn, tình hình dịch bệnh và chi phí đầu vào trong nước.

Nếu các mức thuế chính thức từ Mỹ không vượt kỳ vọng, Việt Nam có thể duy trì được nhịp xuất khẩu sang Mỹ ở mức ổn định thấp. Tuy nhiên, trong trường hợp thuế chống bán phá giá hoặc thuế chống trợ cấp ở mức cao, xuất khẩu sang Mỹ có thể giảm mạnh, kéo tụt tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành trong năm nay.

Để ứng phó với những thách thức này, các doanh nghiệp xuất khẩu tôm Việt Nam cần chủ động tái cấu trúc chiến lược xuất khẩu. Việc đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào Mỹ và tận dụng ưu đãi từ các hiệp định như EVFTA và CPTPP là hướng đi cần thiết.

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh phát triển sản phẩm chế biến sâu có giá trị gia tăng cao, phù hợp với xu hướng thực phẩm tiện lợi và ‘ready-to-eat’. Một yếu tố then chốt là đảm bảo truy xuất nguồn gốc minh bạch, tránh rủi ro bị cáo buộc gian lận thương mại hay chuyển tải bất hợp pháp.

Ngoài ra, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số toàn chuỗi – từ nuôi trồng, chế biến đến quản trị đơn hàng – sẽ giúp nâng cao khả năng thích ứng. Việc chủ động vùng nuôi đạt chuẩn và kiểm soát chi phí trong chuỗi cung ứng là giải pháp quan trọng để bảo vệ biên lợi nhuận.

Cuối cùng, doanh nghiệp cần chuẩn bị kỹ về tài chính và pháp lý để ứng phó linh hoạt với các chính sách thuế thay đổi bất ngờ từ các thị trường lớn.