Thị trường lao động Việt Nam hiện đang đối mặt với một nghịch lý rõ ràng: trong bối cảnh nhiều người lao động bị sa thải, các doanh nghiệp vẫn đang gặp khó khăn khi tìm kiếm nhân sự phù hợp. Một báo cáo gần đây của Vieclam24h đã chỉ ra rằng, gần 3.000 người tham gia khảo sát đã cung cấp một bức tranh toàn diện về tình trạng tâm lý của người lao động và sự gián đoạn trong kết nối giữa cung và cầu lao động trên thị trường.
Trong nửa đầu năm 2025, nhiều ngành công nghiệp trên toàn cầu đã chứng kiến sự cắt giảm lao động đáng kể. Ngành công nghệ đã cắt giảm đến 72.000 lao động, trong khi ngành bán lẻ mất hơn 64.000 việc làm. Tại Việt Nam, hơn 2.500 nhân sự trong ngành ngân hàng đã bị tinh giản, và nhiều khu công nghiệp cũng báo cáo về việc cắt giảm quy mô lớn trong các ngành như dệt may, da giày, và điện tử. Những con số này cho thấy rằng, việc cắt giảm lao động (layoff) đang trở thành một xu hướng toàn cầu, không chỉ giới hạn trong các đợt khủng hoảng ngắn hạn mà còn trở thành một phần của chiến lược dài hạn của nhiều doanh nghiệp.
Tâm lý bất ổn trong người lao động đã làm đứt gãy mối liên kết giữa họ và doanh nghiệp. Theo báo cáo, gần 43,3% người lao động cho biết họ đang phải gánh thêm công việc, trong khi 42,8% lo sợ sẽ là người tiếp theo bị sa thải. Gần 30% người lao động đã mất niềm tin vào tổ chức của mình, và 27,3% cảm thấy giảm động lực làm việc. Điều này cho thấy một sự chuyển đổi lớn trong tâm lý và động lực của người lao động trong bối cảnh hiện nay.
Báo cáo cũng chỉ ra rằng, 77,4% doanh nghiệp được khảo sát cho biết tình hình tuyển dụng đã trở nên khó khăn hơn so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, nhóm nhân viên chính thức và thực thi là những đối tượng gặp khó khăn nhất với tỷ lệ 84,7%, tiếp theo là nhóm chuyên viên, cấp trung và trưởng nhóm với 66,1%. Trong khi đó, 72,7% người lao động mất việc đã quay lại tìm việc, nhưng chỉ 24,7% tìm được công việc phù hợp trong thời gian ngắn.
Một vấn đề đáng chú ý khác là lao động lớn tuổi và lao động phổ thông đang chịu thiệt thòi nặng nề. Nhóm tuổi từ 45-54 là đối tượng bị cắt giảm nhiều nhất với tỷ lệ 9,5%, nhưng chỉ có 4,1% được giữ lại. Nhóm trên 55 tuổi gần như không còn hiện diện trong lực lượng lao động được giữ lại. Điều này cho thấy một thách thức lớn trong việc bảo vệ quyền lợi và cơ hội của lao động lớn tuổi.
Lực lượng lao động trẻ cũng thiếu cơ hội để gia nhập thị trường. Chỉ 23,4% doanh nghiệp có kế hoạch tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp hoặc thực tập sinh. Trong khi đó, nhóm tuổi từ 18-24 chiếm tỷ lệ đáng kể trong nhóm bị sa thải. Sự thiếu hụt cơ hội cho lao động trẻ đang trở thành một vấn đề cần được quan tâm.
Kỳ vọng lệch pha giữa người lao động và doanh nghiệp đang khiến cung và cầu lao động càng khó gặp nhau. Người lao động đang tìm kiếm sự ổn định và các điều kiện làm việc có lợi hơn, trong khi doanh nghiệp lại ưu tiên các biện pháp như tăng kênh tuyển dụng và truyền thông thương hiệu nhà tuyển dụng. Sự khác biệt này đòi hỏi cả hai phía cần có sự điều chỉnh và linh hoạt để thu hẹp khoảng cách.
Dù vậy, báo cáo cũng chỉ ra những tín hiệu tích cực từ người lao động và doanh nghiệp Việt. Thị trường lao động đang hồi phục chậm và mang tính chọn lọc, nhưng 56,2% doanh nghiệp cho biết sẽ mở rộng quy mô nhân sự trong 6 tháng tới. Người lao động Việt Nam thể hiện tinh thần tích cực và khả năng thích nghi nổi bật so với xu hướng chung trên thế giới.
Để thu hẹp khoảng cách giữa người lao động và doanh nghiệp, cả hai phía cần chủ động thay đổi. Khi có sự lắng nghe và điều chỉnh từ cả hai bên, cung và cầu lao động mới có thể vận hành như một thể thống nhất thay vì tiếp tục đứng ở hai đầu không gặp nhau. Qua đó, thị trường lao động Việt Nam có thể dần ổn định và phát triển bền vững hơn trong tương lai.