Vai trò và Mức độ Tham gia của Việt Nam vào Ngày Mua sắm Trực tuyến ASEAN 2025 (AOSD 2025): Động lực và Triển vọng

A. Bối cảnh và Tầm quan trọng của Ngày Mua sắm Trực tuyến ASEAN (AOSD)

Ngày Mua sắm Trực tuyến ASEAN (AOSD) là sự kiện mua sắm trực tuyến lớn nhất khu vực Đông Nam Á, được tổ chức thường niên vào ngày 8 tháng 8.1 Sự kiện này quy tụ các doanh nghiệp từ khắp các quốc gia thành viên ASEAN để cung cấp hàng hóa và dịch vụ với các mức giá khuyến mãi đặc biệt, nhằm mục đích thúc đẩy mạnh mẽ thương mại điện tử xuyên biên giới trong khối.

Poster quảng bá của chương trình

Các mục tiêu cốt lõi của AOSD bao gồm tăng cường hội nhập số, xây dựng niềm tin vững chắc cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng trong khu vực ASEAN, đồng thời hỗ trợ các quốc gia thành viên trong việc tạo ra những điều kiện tối ưu nhất cho hoạt động thương mại và thương mại điện tử. Hơn nữa, sự kiện này còn hướng tới việc củng cố mối quan hệ hợp tác ba bên giữa các cơ quan nhà nước, cộng đồng doanh nghiệp và người tiêu dùng.1

AOSD được khởi xướng lần đầu tiên vào năm 2020, một thời điểm then chốt khi đại dịch COVID-19 đang lan rộng, thúc đẩy một cách mạnh mẽ xu hướng chuyển đổi số và mua sắm trực tuyến trên toàn cầu. Trong bối cảnh đó, sự kiện này đã tạo ra một cơ hội quan trọng để tăng cường tương tác giữa người tiêu dùng và doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo một môi trường mua sắm trực tuyến an toàn và chất lượng cao.1 Việc khởi xướng AOSD trong bối cảnh đại dịch COVID-19 không chỉ là một phản ứng tức thời trước những gián đoạn kinh tế do dịch bệnh gây ra mà còn thể hiện một tầm nhìn chiến lược sâu rộng của ASEAN, và đặc biệt là Việt Nam. Đại dịch đã đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số và sự chấp nhận thương mại điện tử. Bằng cách ra mắt AOSD, Việt Nam và các quốc gia ASEAN đã chứng minh khả năng biến một cuộc khủng hoảng thành một động lực để thể chế hóa thương mại số. Bước đi chủ động này nhấn mạnh một tầm nhìn dài hạn về khả năng phục hồi của thương mại điện tử và hội nhập khu vực, vượt ra ngoài việc quản lý khủng hoảng tức thời để thiết lập một nền tảng thường xuyên cho sự phát triển thương mại số. Quyết định tổ chức sự kiện này hàng năm càng củng cố vai trò của nó như một yếu tố nền tảng trong chương trình nghị sự kinh tế số của ASEAN.

B. Mục tiêu và cấu trúc của báo cáo

Báo cáo này được xây dựng nhằm cung cấp một phân tích chuyên sâu về vai trò tiên phong của Việt Nam, mức độ tham gia hiện tại vào AOSD 2025, những lợi ích mà sự kiện này mang lại, các thách thức đang đối mặt, cũng như những cơ hội tiềm năng trong tương lai. Từ đó, báo cáo sẽ đưa ra các khuyến nghị chính sách và chiến lược cụ thể nhằm tối ưu hóa sự đóng góp và lợi ích của Việt Nam trong chương trình này.

II. Vai trò Tiên phong của Việt Nam trong Khởi xướng và Phát triển AOSD

A. Việt Nam: Quốc gia khởi xướng AOSD năm 2020

AOSD không chỉ là một sự kiện mua sắm trực tuyến mà còn là một sáng kiến chiến lược được Việt Nam đề xuất trong khuôn khổ hợp tác ASEAN. Sáng kiến này đã được Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (IDEA) thuộc Bộ Công Thương (MoIT) công bố chính thức khi Việt Nam đảm nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN vào năm 2020.

Logo của chương trình năm 2025

Sự kiện đầu tiên vào năm 2020 đã thu hút sự tham gia của khoảng 150 đến 200 doanh nghiệp trong khu vực, đánh dấu lần đầu tiên một sự kiện mua sắm trực tuyến được tổ chức một cách tập thể trên quy mô toàn khu vực.1 Vai trò của Việt Nam với tư cách là quốc gia khởi xướng AOSD vào năm 2020, thay vì chỉ là một thành viên tham gia, đã định vị quốc gia này như một kiến trúc sư và nhà lãnh đạo chủ chốt trong việc định hình chương trình nghị sự thương mại số của ASEAN. Vai trò lãnh đạo này cho thấy một cam kết sâu sắc hơn đối với hội nhập số khu vực và một tầm nhìn chiến lược cho sự phát triển thương mại điện tử của chính Việt Nam trong khối. Hành động đề xuất và ra mắt thành công một sự kiện khu vực quan trọng như vậy đã thể hiện khả năng của Việt Nam trong việc nhận diện các xu hướng mới nổi, đề xuất các giải pháp hợp tác và huy động sự hợp tác giữa các quốc gia thành viên. Điều này vượt xa mục tiêu tăng trưởng kinh tế đơn thuần; nó chứng tỏ lập trường chủ động trong việc định hình bối cảnh kỹ thuật số khu vực và thúc đẩy một môi trường hợp tác cho sự mở rộng thương mại điện tử.

B. Mục tiêu chiến lược và tầm nhìn của Việt Nam cho AOSD

Mục tiêu chính của Việt Nam khi khởi xướng AOSD là thúc đẩy thương mại điện tử xuyên biên giới, tăng cường tương tác giữa người tiêu dùng và doanh nghiệp, và tạo ra một thị trường mua sắm trực tuyến an toàn, chất lượng cao dưới sự giám sát của chính phủ.1 Sự kiện này cũng được thiết kế để hỗ trợ các quốc gia thành viên trong việc tạo ra những điều kiện tối ưu cho thương mại và thương mại điện tử, tăng cường hội nhập số và xây dựng niềm tin, uy tín cho các doanh nghiệp ASEAN, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) trong bối cảnh đại dịch.1

Việc nhấn mạnh vào việc thiết lập một “thị trường an toàn, chất lượng dưới sự giám sát của chính phủ” và “xây dựng niềm tin và uy tín cho các doanh nghiệp ASEAN” cho thấy Việt Nam nhận thức rõ tầm quan trọng của các khuôn khổ pháp lý vững chắc và cơ chế bảo vệ người tiêu dùng đối với sự phát triển bền vững của thương mại điện tử, đặc biệt trong bối cảnh xuyên biên giới. Trong giai đoạn đầu phát triển thương mại điện tử xuyên biên giới, các vấn đề như gian lận, chất lượng sản phẩm không đảm bảo và giải quyết tranh chấp thường là những rào cản lớn. Việc Việt Nam và ASEAN chủ động đưa các yếu tố này vào mục tiêu, cùng với việc áp dụng Giải quyết tranh chấp trực tuyến (ODR) vào năm 2022 7, cho thấy một trọng tâm chiến lược vào việc xây dựng một hệ sinh thái mạnh mẽ và đáng tin cậy. Điều này là nền tảng để khuyến khích sự chấp nhận và tăng trưởng lâu dài, đặc biệt đối với các SME đang cố gắng vượt qua những khó khăn do đại dịch.2 Tầm nhìn của Việt Nam đối với AOSD không chỉ dừng lại ở việc thúc đẩy doanh số bán hàng; nó còn hướng tới việc thiết lập một môi trường thương mại số được quản lý, đáng tin cậy. Điều này là yếu tố cốt lõi để thúc đẩy thương mại điện tử xuyên biên giới bền vững và tăng cường niềm tin của cả người tiêu dùng và doanh nghiệp trong khu vực.

C. Sự phát triển của AOSD qua các năm (2020-2024) và đóng góp của Việt Nam

Kể từ khi ra mắt, AOSD đã chứng kiến sự tăng trưởng đáng kể về số lượng doanh nghiệp tham gia. Từ khoảng 150-200 doanh nghiệp vào năm 2020 1, con số này đã tăng lên hơn 300 doanh nghiệp tham gia mỗi năm vào 2021 và 2022.6 Điều này cho thấy sức hút và tầm ảnh hưởng ngày càng tăng của sự kiện.

Vào năm 2022, Việt Nam đã đóng vai trò đồng chủ trì chương trình cùng với Campuchia và Singapore. Đáng chú ý, trong số hơn 300 doanh nghiệp tham gia, có tới 185 doanh nghiệp đăng ký kinh doanh tại Việt Nam 7, minh chứng cho mức độ tham gia tích cực và vai trò trung tâm của Việt Nam trong sự kiện này.

AOSD 2024, được tổ chức từ ngày 8 đến 10 tháng 8, đã tập trung vào hai nhóm hoạt động chính: mua sắm thương mại điện tử nội địa và mua sắm thương mại điện tử xuyên biên giới.4 Điều này phản ánh một chiến lược toàn diện, không chỉ thúc đẩy giao dịch trong nước mà còn kết nối thị trường trong nước với thị trường khu vực. Sự tăng trưởng liên tục về số lượng doanh nghiệp tham gia và việc tập trung rõ ràng vào cả thương mại điện tử nội địa và xuyên biên giới trong AOSD 2024 cho thấy một chiến lược ngày càng trưởng thành. Đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là SME, việc làm chủ thương mại điện tử nội địa là điều kiện tiên quyết để vươn ra thị trường xuyên biên giới. Bằng cách cấu trúc AOSD bao gồm cả hai, nó tạo ra một lộ trình để các doanh nghiệp trước tiên đạt được sự tự tin và năng lực trong nước, sau đó mở rộng ra khu vực. Cách tiếp cận toàn diện này thúc đẩy một hệ sinh thái thương mại số bền vững và toàn diện hơn, phản ánh sự hiểu biết chiến lược rằng năng lực thương mại điện tử nội địa vững chắc là điều cần thiết cho thương mại xuyên biên giới hiệu quả, thúc đẩy hội nhập số toàn diện hơn trong ASEAN.

III. Mức độ Tham gia của Việt Nam vào AOSD 2025

A. Khung chính sách và chiến lược quốc gia hỗ trợ thương mại điện tử xuyên biên giới

Bộ Công Thương (MoIT) và Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (IDEA) là những cơ quan chủ chốt của Việt Nam chịu trách nhiệm thúc đẩy và quản lý lĩnh vực thương mại điện tử và kinh tế số, bao gồm cả việc tham gia tích cực vào AOSD.1 Việt Nam đang trong quá trình xây dựng “Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2026 – 2030” 9, thể hiện một tầm nhìn dài hạn và chiến lược rõ ràng cho sự phát triển của ngành này.

Việt Nam là một bên tham gia quan trọng trong Hiệp định Thương mại điện tử ASEAN, được ký kết vào năm 2019 và có hiệu lực từ năm 2021. Hiệp định này tập trung vào việc thiết lập các nguyên tắc chung như bảo vệ dữ liệu, cải thiện hạ tầng thanh toán và giao nhận, hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), và giảm thiểu các rào cản phi thuế quan.11 Hơn nữa, Việt Nam cũng đang tích cực tham gia vào quá trình đàm phán Hiệp định Khung Kinh tế số ASEAN (DEFA), với mục tiêu đảm bảo tăng trưởng bền vững trong một môi trường thương mại số ổn định, được củng cố bởi cam kết cao từ các quốc gia thành viên ASEAN.11

Các mục tiêu kinh tế số quốc gia của Việt Nam cho giai đoạn 2021-2025 thể hiện tham vọng lớn. Cụ thể, tốc độ tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trung bình dự kiến đạt 6.5-7% mỗi năm, với mục tiêu mới cho năm 2025 được nâng lên ít nhất 8%. GDP bình quân đầu người được kỳ vọng đạt 4.700-5.000 USD vào năm 2025, và kinh tế số được đặt mục tiêu chiếm khoảng 20% tổng GDP.12

Tuy nhiên, việc phát triển thương mại điện tử xuyên biên giới tại Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức đáng kể. Các rào cản bao gồm thiếu các cơ chế phù hợp, sự thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao (chỉ khoảng 30% đáp ứng yêu cầu), thiếu sự đồng bộ trong chính sách và hạ tầng, các vấn đề liên quan đến niềm tin của người tiêu dùng, và hạ tầng chưa đầy đủ.10 Sự tồn tại song song giữa các mục tiêu kinh tế số quốc gia đầy tham vọng và việc thừa nhận những thách thức đáng kể này cho thấy một khoảng cách quan trọng trong chính sách. Mặc dù Việt Nam có tầm nhìn rõ ràng và các cam kết quốc tế, nhưng các cơ chế triển khai nội bộ và xây dựng năng lực vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, đặc biệt đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Khoảng cách giữa khát vọng và năng lực hiện tại, đặc biệt trong các lĩnh vực như nguồn nhân lực và các khuôn khổ pháp lý/cơ sở hạ tầng phù hợp cho thương mại điện tử xuyên biên giới B2B/C2C, cho thấy rằng mặc dù định hướng chiến lược đã rõ ràng, nhưng việc triển khai và hỗ trợ cụ thể cho doanh nghiệp, đặc biệt là SME, cần được tăng cường đáng kể. Việc có một “Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2026-2030” cũng gợi ý rằng khuôn khổ hiện tại có thể chưa đủ cho sự tăng trưởng nhanh chóng của năm 2025. Các mục tiêu kinh tế số đầy tham vọng của Việt Nam cho năm 2025 được củng cố bởi ý định chính sách mạnh mẽ và các thỏa thuận khu vực, nhưng việc thực hiện đầy đủ chúng đang bị thách thức bởi những thiếu sót cấu trúc nội bộ dai dẳng, đặc biệt trong việc điều chỉnh quy định, phát triển nguồn nhân lực và cơ sở hạ tầng cơ bản cho thương mại điện tử xuyên biên giới. Điều này tạo ra một nhu cầu cấp thiết về cải cách chính sách trong nước và xây dựng năng lực để phù hợp với tham vọng khu vực.

Dưới đây là bảng tổng hợp các mục tiêu chính của Việt Nam về thương mại điện tử và kinh tế số đến năm 2025:

Bảng 1: Các Mục tiêu Chính của Việt Nam về Thương mại điện tử và Kinh tế số đến năm 2025

B. Sự tham gia của các doanh nghiệp và nền tảng thương mại điện tử Việt Nam

1. Vai trò của các nền tảng lớn (ví dụ: Shopee Vietnam)

Các nền tảng thương mại điện tử lớn đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ các nền kinh tế địa phương, tôn vinh sản phẩm bản địa và thúc đẩy hoạt động xuất khẩu trực tuyến của Việt Nam.16 Điển hình là Shopee Vietnam, một trong những nền tảng hàng đầu, đã và đang tích cực mở rộng hợp tác và tận dụng công nghệ để xây dựng một hệ sinh thái thương mại điện tử năng động. Trong hệ sinh thái này, các sản phẩm của Việt Nam được ưu tiên quảng bá và người tiêu dùng được đảm bảo nhận được giá trị tốt nhất.16

Năm 2024 và 2025, Shopee đã triển khai nhiều sáng kiến nổi bật, bao gồm các chương trình như “Chuyển đổi số cho doanh nghiệp Việt Nam thông qua thương mại điện tử,” “Shopee hỗ trợ SME” (hợp tác với Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam – VECOM), và “Phụ nữ trên hành trình số” (hợp tác với CARE). Các chương trình này đã cung cấp hàng trăm tài liệu đào tạo trực tuyến miễn phí, tiếp cận hàng triệu người và đào tạo hàng chục nghìn SME về các kỹ năng vận hành kinh doanh trực tuyến. Đáng chú ý, những nỗ lực này đã góp phần làm tăng doanh thu đáng kể cho các làng nghề truyền thống và nhà cung cấp địa phương được hỗ trợ, với một số trường hợp ghi nhận mức tăng doanh thu gấp 20 lần.16

Đặc biệt, chương trình “Shopee hỗ trợ SME” đặt mục tiêu đầy tham vọng là đào tạo 100.000 SME từ 63 tỉnh thành về kỹ năng thương mại điện tử và hỗ trợ họ thiết lập cửa hàng trực tuyến trên nền tảng trong năm 2025.16 Vai trò chủ động của các nền tảng thương mại điện tử lớn như Shopee trong việc đào tạo và hỗ trợ trực tiếp các doanh nghiệp nhỏ và vừa cho thấy một sự thay đổi quan trọng trong cách thức thúc đẩy chuyển đổi số tại Việt Nam. Điều này cho thấy rằng trong khi chính sách của chính phủ đặt ra khuôn khổ chung, các nền tảng khu vực tư nhân đang trở thành những tác nhân không thể thiếu trong việc vận hành kiến thức số và cung cấp khả năng tiếp cận thị trường cho SME, lấp đầy những khoảng trống mà các chương trình truyền thống của chính phủ có thể gặp khó khăn khi triển khai ở quy mô lớn. Với những thách thức về nguồn nhân lực đã được thừa nhận (chỉ khoảng 30% đáp ứng yêu cầu) và nhu cầu về kỹ năng thương mại điện tử thực tế, các sáng kiến đào tạo quy mô lớn, trực tiếp của Shopee không chỉ mang tính “hỗ trợ” mà còn là một thành phần cơ bản của việc xây dựng năng lực số. Điều này ngụ ý rằng các nền tảng lớn đang đảm nhận một vai trò bán công trong việc phát triển cơ sở hạ tầng số, đặc biệt là cho SME. Khoản đầu tư đáng kể của các ông lớn thương mại điện tử tư nhân như Shopee vào việc đào tạo và tạo điều kiện số cho SME làm nổi bật một cách tiếp cận thực dụng, theo định hướng thị trường để giải quyết khoảng cách kỹ năng số của Việt Nam và thúc đẩy sự tham gia của SME. Điều này gợi ý rằng sự hội nhập số thành công ở Việt Nam phụ thuộc rất nhiều vào quan hệ đối tác hiệp đồng giữa chính sách của chính phủ và năng lực hoạt động của các nền tảng tư nhân lớn.

2. Quy mô và loại hình doanh nghiệp Việt Nam tham gia

Việt Nam có sự hiện diện mạnh mẽ trong AOSD. Cụ thể, trong sự kiện AOSD 2022, có tới 185 trong tổng số hơn 300 doanh nghiệp tham gia là từ Việt Nam.7 Điều này khẳng định mức độ tham gia đáng kể của các doanh nghiệp Việt Nam vào chương trình mua sắm trực tuyến khu vực này.

Các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) đóng vai trò xương sống của nền kinh tế Việt Nam, chiếm hơn 97% tổng số doanh nghiệp, đóng góp từ 36% đến 50% GDP và tạo việc làm cho hơn 50% lực lượng lao động.17 Tuy nhiên, các SME Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều rào cản khi tham gia thương mại điện tử xuyên biên giới, bao gồm thiếu các cơ chế phù hợp, thiếu hụt nhân lực, thiếu đồng bộ hóa, các vấn đề về niềm tin của người tiêu dùng và hạ tầng chưa đầy đủ.10

Đầu năm 2025, thị trường thương mại điện tử Việt Nam đã chứng kiến những thay đổi đáng kể. Số lượng người bán hoạt động trên các nền tảng đã giảm mạnh, ước tính khoảng 80.000 cửa hàng so với nửa đầu năm 2024. Sự sụt giảm này chủ yếu do các biện pháp quản lý chặt chẽ hơn của chính phủ đối với hàng giả, hàng kém chất lượng và yêu cầu minh bạch về thuế, cũng như sự gia tăng của phí nền tảng.19 Ngược lại, các cửa hàng thương hiệu chính hãng (Shop Mall) lại ghi nhận mức tăng trưởng doanh số đáng kể, với Shopee tăng 63.3% và TikTok Shop tăng 107.3%.19

Sự sụt giảm mạnh số lượng người bán hoạt động trên các nền tảng thương mại điện tử vào đầu năm 2025, cùng với sự tăng trưởng đáng kể của các cửa hàng thương hiệu chính hãng, cho thấy một sự củng cố thị trường và chuyển dịch sang thương mại điện tử được chính thức hóa, kiểm soát chất lượng hơn. Mặc dù điều này nâng cao niềm tin của người tiêu dùng và tuân thủ quy định, nhưng nó đặt ra một thách thức đáng kể cho phần lớn các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam (chiếm hơn 97% tổng số doanh nghiệp). Những doanh nghiệp này có thể gặp khó khăn với gánh nặng quy định gia tăng và phí nền tảng, có khả năng cản trở sự tham gia của họ vào các sự kiện như AOSD 2025 nếu không có sự hỗ trợ mục tiêu. Nếu AOSD nhằm hỗ trợ tất cả các doanh nghiệp ASEAN, đặc biệt là SME, thì xu hướng này trong thị trường thương mại điện tử nội địa của Việt Nam có thể vô tình hạn chế sự tham gia của chính những doanh nghiệp mà AOSD muốn trao quyền, trừ khi có các cơ chế cụ thể để giúp họ điều hướng môi trường quy định và chi phí mới này. Các chương trình đào tạo SME của Shopee là một biện pháp đối phó trực tiếp với điều này, nhưng hiệu quả của nó đối với tất cả 97% SME cần được xem xét kỹ lưỡng. Việc thắt chặt quy định và củng cố thị trường trong lĩnh vực thương mại điện tử của Việt Nam vào năm 2025, mặc dù cải thiện chất lượng thị trường, nhưng tạo ra áp lực chọn lọc có thể ảnh hưởng không cân xứng đến các SME nhỏ hơn. Để Việt Nam duy trì vai trò lãnh đạo trong AOSD và đảm bảo sự tham gia rộng rãi của SME, cần tăng cường nỗ lực trang bị cho các doanh nghiệp này nguồn lực, kiến thức và hỗ trợ tài chính để đáp ứng các tiêu chuẩn tuân thủ đang phát triển và tận dụng các nền tảng chính thức.

C. Các sản phẩm và ngành hàng chủ lực của Việt Nam trong AOSD

Các nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang ASEAN rất phong phú, bao gồm: điện thoại các loại và linh kiện; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng khác; hàng dệt may; hàng thủy sản; sản phẩm hóa chất; gỗ và sản phẩm gỗ.20 Sự đa dạng này cho phép Việt Nam tham gia rộng rãi vào các danh mục sản phẩm của AOSD.

AOSD cung cấp một loạt các danh mục sản phẩm đa dạng, bao gồm thương mại điện tử, thủ công mỹ nghệ, điện tử, đồ gia dụng, nội thất, thời trang, dịch vụ, du lịch, và thực phẩm, đồ uống.3 Theo khảo sát, các sản phẩm điện tử tiêu dùng là mặt hàng được mua sắm trực tuyến thường xuyên nhất ở ASEAN, với 87% người mua sắm đã mua các mặt hàng này trong 12 tháng qua. Tiếp theo là các mặt hàng thời trang (68%) và mỹ phẩm/sản phẩm chăm sóc cá nhân (66%).22

Sự phù hợp giữa các danh mục xuất khẩu chủ lực của Việt Nam (điện tử, dệt may, máy móc) và các sản phẩm được mua sắm trực tuyến phổ biến nhất ở ASEAN (điện tử tiêu dùng, thời trang) mang lại lợi thế chiến lược đáng kể cho Việt Nam trong AOSD 2025. Sự phù hợp tự nhiên này giúp các doanh nghiệp Việt Nam dễ dàng đạt được khối lượng bán hàng cao và mở rộng thị phần khu vực thông qua nền tảng. Điều này giúp giảm nhu cầu thích nghi thị trường và cho phép họ tận dụng các thế mạnh sản xuất hiện có cho thương mại điện tử. Nó định vị Việt Nam trở thành nhà cung cấp lớn trong các danh mục thúc đẩy doanh số bán hàng trực tuyến khu vực, tối đa hóa lợi ích từ AOSD. Thế mạnh xuất khẩu hiện có của Việt Nam trong các danh mục sản phẩm có nhu cầu cao trên thị trường trực tuyến ASEAN cung cấp một nền tảng vững chắc cho sự tham gia thành công của Việt Nam vào AOSD 2025, cho phép các doanh nghiệp tận dụng các sở thích thị trường đã được thiết lập và có khả năng dẫn đầu trong các phân khúc chính của thương mại số khu vực.

D. Quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam năm 2025 và đóng góp vào khu vực

Theo Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam năm 2025 dự kiến có thể đạt 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2023, chiếm khoảng 9% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước.14 Tuy nhiên, một dự báo khác từ cùng cơ quan này lại cho thấy doanh số thương mại điện tử của Việt Nam có thể đạt 45 tỷ USD vào năm 2025, đưa Việt Nam vào top 3 quốc gia có thị trường thương mại điện tử lớn nhất Đông Nam Á.15

Kinh tế số dự kiến sẽ chiếm khoảng 20% GDP của Việt Nam vào năm 2025 12, nhấn mạnh tầm quan trọng ngày càng tăng của thương mại điện tử trong cơ cấu kinh tế quốc gia. Trong bối cảnh khu vực, thị trường thương mại điện tử ASEAN dự kiến sẽ tăng trưởng 52% trong giai đoạn 2022-2025, từ 142 tỷ USD lên 216 tỷ USD.23 Thậm chí, một dự báo khác còn cho rằng ngành thương mại điện tử ASEAN sẽ tăng gấp ba lần, từ 100 tỷ USD lên 300 tỷ USD vào năm 2025.2 Việt Nam được xếp vào danh sách 4 quốc gia có thị trường thương mại điện tử bán lẻ tăng trưởng nhanh nhất thế giới, cùng với Thái Lan, Philippines và Indonesia.22

Các dự báo mâu thuẫn về quy mô thị trường thương mại điện tử của Việt Nam vào năm 2025 từ cùng một nguồn chính phủ cho thấy một bối cảnh năng động và phát triển nhanh chóng, nơi ngay cả các dự báo chính thức cũng khó theo kịp tốc độ tăng trưởng. Sự khác biệt lớn như vậy từ cùng một cơ quan có thể xuất phát từ các định nghĩa khác nhau về “quy mô thị trường thương mại điện tử” (ví dụ, bao gồm hay không bao gồm B2B, hay các phương pháp đo lường khác nhau) hoặc các bản sửa đổi tăng nhanh chóng do tăng trưởng bất ngờ khiến các dự báo trước đó nhanh chóng trở nên lỗi thời, hoặc mức độ không chắc chắn trong việc đo lường một lĩnh vực phát triển nhanh như vậy. Bất kể con số chính xác là bao nhiêu, cả hai dự báo đều khẳng định Việt Nam là một nhân tố chính trong nền kinh tế số của ASEAN, cho thấy tiềm năng đáng kể về đóng góp vào tổng giá trị thị trường thương mại điện tử ASEAN. Sự mâu thuẫn trong các dự báo quy mô thị trường nhấn mạnh bản chất biến động nhưng đầy hứa hẹn của lĩnh vực thương mại điện tử Việt Nam. Điều này gợi ý rằng trong khi Việt Nam chắc chắn là một động lực tăng trưởng chính cho nền kinh tế số của ASEAN, việc hoạch định chính sách và cơ sở hạ tầng phải duy trì sự linh hoạt và phản ứng nhanh chóng với những thay đổi nhanh chóng của thị trường, có khả năng thậm chí vượt quá các mục tiêu đầy tham vọng hiện tại.

IV. Lợi ích và Tác động của AOSD đối với Việt Nam

A. Thúc đẩy thương mại điện tử xuyên biên giới và hội nhập số khu vực

AOSD tạo ra một nền tảng độc đáo và hiệu quả để các doanh nghiệp ASEAN, trong đó có Việt Nam, giới thiệu sản phẩm và dịch vụ của mình ra thị trường khu vực. Điều này không chỉ giúp tăng cường khả năng tiếp cận khách hàng mà còn thúc đẩy doanh số bán hàng thông qua thương mại điện tử.1 Sự kiện này cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường hợp tác và tương tác giữa các cơ quan nhà nước, hiệp hội doanh nghiệp và người tiêu dùng trong khu vực, từ đó góp phần thúc đẩy hội nhập số và xây dựng một cộng đồng kinh tế ASEAN gắn kết và mạnh mẽ hơn.1

Hơn nữa, AOSD còn khuyến khích việc phát triển các sáng kiến và chính sách phù hợp, cùng với việc ứng dụng các công nghệ đổi mới, nhằm thúc đẩy thương mại điện tử xuyên biên giới trong khu vực.2 Ngoài doanh số bán hàng trực tiếp, AOSD còn đóng vai trò là một “hộp cát” chính sách và quy định quan trọng cho thương mại điện tử xuyên biên giới trong ASEAN. Bằng cách thúc đẩy “hợp tác giữa các bên liên quan – các cơ quan chính phủ, hiệp hội doanh nghiệp và người tiêu dùng – để khám phá các sáng kiến chính sách mới” 3, nó hoạt động như một nền tảng thực tế để hài hòa các chính sách thương mại số và giải quyết các thách thức chung như logistics, hệ thống thanh toán, và thủ tục hải quan.3 Lợi ích gián tiếp này của việc học hỏi chính sách và điều chỉnh quy định cũng quan trọng như những lợi ích kinh tế trực tiếp. Việc nhấn mạnh vào “sáng kiến chính sách” và “hài hòa quy định” cho thấy AOSD không chỉ là một sự kiện quảng bá; đó là một cơ chế đối thoại và phát triển chính sách. Bằng cách tập hợp các bên liên quan đa dạng hàng năm, nó tạo ra một diễn đàn định kỳ để xác định và giải quyết các rào cản hệ thống đối với thương mại điện tử xuyên biên giới, dẫn đến các khuôn khổ thương mại số khu vực gắn kết hơn. Giá trị của AOSD đối với Việt Nam vượt ra ngoài việc xúc tiến thương mại tức thời, đến vai trò của nó như một nền tảng năng động cho đối thoại chính sách và hài hòa quy định trong ASEAN. Điều này tạo điều kiện cho một môi trường thương mại điện tử xuyên biên giới dễ dự đoán và hiệu quả hơn, điều rất quan trọng đối với các tham vọng thương mại số dài hạn của Việt Nam.

B. Nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường cho doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là SME

AOSD mang đến một cơ hội vàng để các doanh nghiệp Việt Nam giới thiệu sản phẩm của mình ra thị trường khu vực, từ đó tăng cường khả năng tiếp cận khách hàng và thúc đẩy doanh số bán hàng.1 Sự kiện này đặc biệt quan trọng trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) vượt qua những khó khăn, đặc biệt là trong bối cảnh hậu đại dịch, bằng cách cung cấp một kênh hiệu quả để tiếp cận thị trường rộng lớn hơn của ASEAN.2

Các nền tảng thương mại điện tử lớn như Shopee đã và đang tích cực hỗ trợ đào tạo và chuyển đổi số cho hàng chục nghìn SME, giúp họ nâng cao năng lực kinh doanh trực tuyến và mở rộng chuỗi cung ứng.16 Các sáng kiến này đã dẫn đến sự gia tăng đáng kể về doanh thu cho các làng nghề truyền thống và nhà cung cấp địa phương được hỗ trợ, với một số trường hợp ghi nhận mức tăng doanh thu gấp 20 lần.16 Thành công của sự tham gia của Việt Nam vào AOSD, đặc biệt đối với các SME, phụ thuộc vào hiệu quả của các chương trình chuyển đổi số trong nước trong việc chuẩn bị cho họ đáp ứng các yêu cầu của thương mại điện tử xuyên biên giới. Việc “tăng doanh thu gấp 20 lần” cho các làng nghề và nhà cung cấp địa phương được hỗ trợ cho thấy rằng việc đầu tư vào năng lực số trong nước có thể mang lại lợi nhuận đáng kể và tạo ra một nền tảng vững chắc cho sự mở rộng xuyên biên giới. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc không chỉ tạo ra các cơ hội thị trường mà còn trang bị cho các doanh nghiệp những kỹ năng và công cụ cần thiết để tận dụng chúng. Các chương trình đào tạo và hỗ trợ của Shopee không chỉ giúp các SME tham gia vào AOSD mà còn xây dựng năng lực bền vững cho họ trong nền kinh tế số.

V. Thách thức và Cơ hội cho Việt Nam trong AOSD 2025

A. Thách thức

Mặc dù có nhiều tiềm năng, Việt Nam vẫn đối mặt với một số thách thức trong việc tối đa hóa vai trò và mức độ tham gia vào AOSD 2025:

• Giám sát quy định: Các chính sách ngày càng chặt chẽ hơn về kê khai và nộp thuế, yêu cầu minh bạch trong giao dịch, và trách nhiệm thu thuế của các nền tảng đang tạo áp lực lớn lên các doanh nghiệp, đặc biệt là các người bán nhỏ lẻ.19
• Khó khăn của SME: Số lượng người bán hoạt động trên các nền tảng thương mại điện tử đã giảm mạnh (khoảng 80.000 cửa hàng so với nửa đầu năm 2024). Điều này được cho là do phí nền tảng tăng, biên lợi nhuận mỏng và thiếu kế hoạch tài chính rõ ràng, khiến nhiều cá nhân và SME phải rời bỏ thị trường.19
• Kiểm soát chất lượng: Các biện pháp quản lý chặt chẽ của chính phủ đối với hàng giả và hàng kém chất lượng, dù cần thiết, đã khiến nhiều người bán phải tạm dừng hoặc ngừng hoạt động.19
• Hạ tầng: Hạ tầng thanh toán và giao nhận vẫn còn chưa đầy đủ, cùng với các vấn đề liên quan đến an ninh dữ liệu và bảo vệ quyền riêng tư của người tiêu dùng, là những rào cản lớn đối với sự phát triển bền vững của thương mại điện tử.10
• Nguồn nhân lực: Chỉ khoảng 30% lực lượng lao động trong lĩnh vực thương mại điện tử đáp ứng được các yêu cầu công việc, cho thấy sự thiếu hụt nghiêm trọng về kỹ năng.10
• Khoảng trống chính sách: Thiếu các cơ chế phù hợp cho thương mại điện tử xuyên biên giới giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp (B2B) và giữa người tiêu dùng với người tiêu dùng (C2C). Ngoài ra, cần hoàn thiện khung pháp lý cho các mô hình kinh doanh mới ứng dụng công nghệ cao, các mô hình kinh tế chia sẻ, giao dịch và quản lý tài sản số, cũng như các phương thức thanh toán mới và hệ thống định danh, xác thực điện tử.10

B. Cơ hội

Bên cạnh những thách thức, Việt Nam có nhiều cơ hội để củng cố và phát huy vai trò trong AOSD 2025:

• Tăng trưởng thương mại điện tử mạnh mẽ: Việt Nam được xếp vào nhóm các thị trường thương mại điện tử bán lẻ tăng trưởng nhanh nhất thế giới.22 Thị trường thương mại điện tử ASEAN nói chung dự kiến sẽ tăng gấp ba lần vào năm 2025.2
• Đẩy nhanh chuyển đổi số: Đại dịch COVID-19 đã thúc đẩy mạnh mẽ việc áp dụng kỹ thuật số, với hơn 300 triệu người dùng di động và băng thông rộng trong khu vực ASEAN, tạo ra một hệ sinh thái thuận lợi cho thương mại điện tử.2
• Cam kết của chính phủ: Chính phủ Việt Nam tiếp tục đầu tư đáng kể vào phát triển hạ tầng (sản xuất và phân phối điện, đường cao tốc, sân bay, đường sắt), năng lượng tái tạo và cải cách hiệu quả hành chính.13 Nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2021-2025 cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và kinh tế số.12
• Dòng vốn FDI: Dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) ấn tượng vào tháng 1 năm 2025 được kỳ vọng sẽ tiếp tục trong suốt năm, tạo thêm động lực cho tăng trưởng kinh tế và phát triển hạ tầng.13
• Các chương trình hỗ trợ SME: Các sáng kiến từ các nền tảng lớn như Shopee, với mục tiêu đào tạo 100.000 SME, là yếu tố then chốt giúp các doanh nghiệp này tham gia hiệu quả hơn vào nền kinh tế số.16
• Tiềm năng thương mại điện tử xuyên biên giới: Hiệp định Thương mại điện tử ASEAN và các cuộc đàm phán Hiệp định Khung Kinh tế số ASEAN (DEFA) đang góp phần giảm bớt các rào cản, tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch xuyên biên giới.11
• Hành vi tiêu dùng: Người tiêu dùng ASEAN có tần suất mua sắm trực tuyến cao và sẵn sàng chi tiêu nhiều hơn trong các dịp lễ hội mua sắm lớn.22
• Sự phù hợp sản phẩm: Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như điện tử, dệt may, và các sản phẩm chế biến phù hợp với các danh mục mua sắm trực tuyến phổ biến nhất ở ASEAN, mang lại lợi thế cạnh tranh tự nhiên.20

VI. Kết luận và Khuyến nghị

A. Kết luận

Việt Nam đã và đang khẳng định vai trò tiên phong và vị thế lãnh đạo trong việc khởi xướng và phát triển Ngày Mua sắm Trực tuyến ASEAN (AOSD). Từ một sáng kiến vào năm 2020, AOSD đã trở thành một sự kiện thường niên quan trọng, thúc đẩy mạnh mẽ thương mại điện tử xuyên biên giới và hội nhập số trong khu vực. Sự tham gia tích cực của Việt Nam, thể hiện qua số lượng lớn doanh nghiệp và vai trò đồng chủ trì, nhấn mạnh cam kết của quốc gia đối với mục tiêu chung của ASEAN về một nền kinh tế số gắn kết và đáng tin cậy.

Thị trường thương mại điện tử của Việt Nam đang chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc, với các dự báo đầy tham vọng về quy mô thị trường và đóng góp vào GDP quốc gia. Sự phù hợp giữa các sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Việt Nam và nhu cầu mua sắm trực tuyến của người tiêu dùng ASEAN tạo ra một lợi thế cạnh tranh đáng kể. Tuy nhiên, quá trình củng cố thị trường, với sự gia tăng của các cửa hàng thương hiệu chính hãng và sự giảm sút của một số người bán nhỏ lẻ do quy định chặt chẽ hơn, đặt ra cả cơ hội để nâng cao chất lượng thị trường lẫn thách thức đối với sự tham gia rộng rãi của các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Mặc dù có tầm nhìn chiến lược và các cam kết khu vực mạnh mẽ, Việt Nam vẫn cần khắc phục những thách thức nội tại về khung pháp lý, hạ tầng và nguồn nhân lực để đảm bảo sự phát triển bền vững và toàn diện của thương mại điện tử, đặc biệt là thương mại điện tử xuyên biên giới. Sự hợp tác giữa chính phủ và khu vực tư nhân, đặc biệt là các nền tảng thương mại điện tử lớn trong việc hỗ trợ doanh nghiệp, là yếu tố then chốt để khai thác tối đa tiềm năng của AOSD và đạt được các mục tiêu kinh tế số quốc gia.

B. Khuyến nghị

Để tối ưu hóa vai trò và mức độ tham gia của Việt Nam vào AOSD 2025 và xa hơn nữa, đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững của thương mại điện tử quốc gia và khu vực, báo cáo đề xuất các khuyến nghị sau:

1. Tăng cường năng lực cho Doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME):

• Mở rộng và đa dạng hóa các chương trình đào tạo và hỗ trợ chuyển đổi số, tập trung vào các kỹ năng thực tiễn về vận hành kinh doanh trực tuyến, tuân thủ quy định thuế, quản lý chất lượng sản phẩm và xây dựng thương hiệu trực tuyến.
• Phát triển các gói hỗ trợ tài chính và kỹ thuật mục tiêu để giúp SME đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao của nền tảng và quy định, bao gồm hỗ trợ chi phí tham gia các sự kiện thương mại điện tử lớn như AOSD.
• Khuyến khích các nền tảng thương mại điện tử lớn tiếp tục đầu tư vào việc phát triển hệ sinh thái SME, xem xét các mô hình hợp tác công tư để nhân rộng hiệu quả.

1. Hoàn thiện khung pháp lý và hạ tầng:

• Ưu tiên xây dựng và hoàn thiện các cơ chế pháp lý phù hợp và linh hoạt cho thương mại điện tử xuyên biên giới, đặc biệt là các giao dịch B2B và C2C, nhằm giảm thiểu rào cản và tạo môi trường kinh doanh minh bạch.
• Đầu tư mạnh mẽ hơn vào hạ tầng logistics, hệ thống thanh toán điện tử an toàn và hiệu quả, cũng như các biện pháp bảo mật dữ liệu tiên tiến để nâng cao niềm tin người tiêu dùng và hiệu quả giao dịch.
• Tiếp tục thúc đẩy hài hòa quy định trong ASEAN để giảm bớt sự phức tạp và chi phí cho các doanh nghiệp khi tham gia thương mại xuyên biên giới.

1. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao:

• Đẩy mạnh đào tạo chuyên sâu về thương mại điện tử, logistics số, phân tích dữ liệu lớn, tiếp thị số và an ninh mạng thông qua các chương trình đại học, cao đẳng và đào tạo nghề.
• Khuyến khích hợp tác chặt chẽ giữa các cơ sở giáo dục và doanh nghiệp để thiết kế các chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu thực tế của thị trường, đồng thời tạo cơ hội thực tập và tuyển dụng cho sinh viên.

1. Tận dụng thế mạnh sản phẩm và thị trường:

• Tiếp tục tập trung vào các sản phẩm chủ lực của Việt Nam có nhu cầu cao trên thị trường ASEAN, như điện tử, dệt may, và thực phẩm chế biến, đồng thời nâng cao giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh của các sản phẩm này.
• Khuyến khích phát triển và quảng bá các sản phẩm OCOP (Mỗi xã một sản phẩm) và các sản phẩm địa phương đặc trưng có chất lượng cao thông qua các kênh thương mại điện tử xuyên biên giới.

1. Nâng cao niềm tin và bảo vệ người tiêu dùng:

• Tăng cường hiệu quả của các cơ chế giải quyết tranh chấp trực tuyến (ODR) và các biện pháp bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong các giao dịch trực tuyến, đặc biệt là xuyên biên giới.
• Đẩy mạnh kiểm soát và xử lý nghiêm các trường hợp hàng giả, hàng kém chất lượng và gian lận thương mại để duy trì một môi trường kinh doanh lành mạnh và xây dựng niềm tin lâu dài cho người tiêu dùng.

Nguồn trích dẫn

1. First-ever ASEAN Online Sale Day kicks off – VietNamNet, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://vietnamnet.vn/en/first-ever-asean-online-sale-day-kicks-off-664948.html
2. ASEAN Online Sale Day set for August 8 – Vietnam News, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://vietnamnews.vn/economy/770064/asean-online-sale-day-set-for-august-8.html
3. Annual ASEAN Online Sale Day boosts regional e-commerce, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://asean.org/annual-asean-online-sale-day-boosts-regional-e-commerce/
4. ASEAN ONLINE SALE DAY 2024 – News, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://onlineasean.com/news.html
5. ASEAN Online Sale Day Archives, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://asean.org/tag/asean-online-sale-day/
6. 4th ASEAN Online Sale Day extends to two weeks, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://asean.org/4th-asean-online-sale-day-extends-to-two-weeks/
7. More than 300 businesses attend ASEAN Online Sale Day 2022 – Vietnam Plus, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://en.vietnamplus.vn/more-than-300-businesses-attend-asean-online-sale-day-2022-post235181.vnp
8. Bộ Công Thương (Việt Nam) – Wikipedia, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://vi.wikipedia.org/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%B4ng_Th%C6%B0%C6%A1ng_(Vi%E1%BB%87t_Nam)
9. Bộ Công Thương ban hành kế hoạch triển khai chương trình 2025, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://congthuong.vn/bo-cong-thuong-ban-hanh-ke-hoach-trien-khai-chuong-trinh-2025-372042.html
10. Hỗ trợ doanh nghiệp Việt “cắm cờ” trên thị trường quốc tế – VnEconomy, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://vneconomy.vn/ho-tro-doanh-nghiep-viet-cam-co-tren-thi-truong-quoc-te.htm
11. ASEAN e-commerce: From Agreement signing to strong growth, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://vntr.moit.gov.vn/news/asean-e-commerce-from-agreement-signing-to-strong-growth
12. Resolution 16/2021/QH15 on the 2021-2025 five-year socio-economic development plan, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://english.luatvietnam.vn/resolution-no-16-2021-qh15-on-the-2021-2025-five-year-socio-economic-development-plan-207314-doc1.html
13. Vietnam in the year ahead | White & Case LLP, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://www.whitecase.com/insight-alert/vietnam-year-ahead
14. Quy mô thị trường thương mại điện tử năm 2025 sớm vượt mốc 25 tỷ USD? – VOV, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://vov.vn/kinh-te/quy-mo-thi-truong-thuong-mai-dien-tu-nam-2025-som-vuot-moc-25-ty-usd-post1188597.vov
15. Phát triển thương mại điện tử: Cơ hội, thách thức đan xen, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://thoibaotaichinhvietnam.vn/phat-trien-thuong-mai-dien-tu-co-hoi-thach-thuc-dan-xen-171027-171027.html
16. Shopee Vietnam Supports Local Economies by Honoring Local Products and Promoting Online Vietnamese Exports – Sea | News, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://www.sea.com/news/352
17. SME and Entrepreneurship Policy in Viet Nam – OECD, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://www.oecd.org/en/publications/sme-and-entrepreneurship-policy-in-viet-nam_30c79519-en.html
18. Social security and firm performance: The case of Vietnamese SMEs, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://www.social-protection.org/gimi/gess/RessourcePDF.action?id=54035
19. Sellers exit en masse from Vietnam’s e-commerce platforms in early 2025, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://asianews.network/sellers-exit-en-masse-from-vietnams-e-commerce-platforms-in-early-2025/
20. Thương mại hàng hóa Việt Nam trong ASEAN – Litaco Express, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://www.lita.com.vn/tin-tuc/tin-chuyen-nganh/thuong-mai-hang-hoa-viet-nam-trong-asean.html
21. Những mặt hàng xuất khẩu lớn nhất từ Việt Nam sang ASEAN tháng 2/2023, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://mekongasean.vn/nhung-mat-hang-xuat-khau-lon-nhat-tu-viet-nam-sang-asean-thang-22023-2304.html
22. ASEAN E-Commerce Opportunities: Insights on Consumer Behaviours and Positioning of Hong Kong Products | HKTDC Research, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://research.hktdc.com/en/article/MTk1OTgxNTY1Mg
23. Strengthening E-commerce cooperation to promote business to business and business to consumers under AHKFTA – Asean, truy cập vào tháng 8 5, 2025, https://asean.org/wp-content/uploads/2024/01/AHKFTA.2023.IIC_.MOIC_ALL.pdf