Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh việc hạn chế sử dụng xe máy xăng để chuyển đổi sang xe điện, nhu cầu về xây dựng và áp dụng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cho môtô, xe máy điện đang trở nên cấp thiết. Theo chỉ thị của Thủ tướng, Hà Nội sẽ thực hiện cấm xe máy xăng trong vành đai 1 từ ngày 1/7/2026, sau đó mở rộng ra vành đai 2 vào năm 2028 và vành đai 3 vào năm 2030. Đồng thời, chính phủ cũng có kế hoạch hạn chế cả ô tô chạy xăng dầu.
Trước nhu cầu chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện của người tham gia giao thông, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia – Bộ Khoa học và Công nghệ đã đưa ra thông tin rằng Việt Nam đã ban hành 21 tiêu chuẩn và 12 quy chuẩn áp dụng cho môtô, xe máy điện. Ngoài ra, còn có 12 tiêu chuẩn về trạm, trụ sạc và thiết bị liên quan. Dự kiến, trong năm 2025, sẽ có 20 tiêu chuẩn khác được ban hành.
Các tiêu chuẩn đối với môtô, xe máy điện được chia thành ba nhóm chính: tiêu chuẩn an toàn, tiêu chuẩn thử nghiệm pin, ắc quy và tiêu chuẩn về thiết bị điện trên xe. Nhóm tiêu chuẩn an toàn gồm 9 tiêu chuẩn như an toàn khi đâm xe vào cột, các đặc tính kỹ thuật an toàn về vận hành xe, điện, hệ thống tích điện nạp lại được. Về pin và ắc quy, các thử nghiệm phải đáp ứng các tiêu chuẩn khác nhau cho hệ thống có công suất lớn và thiết bị năng lượng cao.
Thiết bị điện trên xe phải đáp ứng tiêu chuẩn về chuyển mạch điện/điện tử, tiêu chuẩn về hệ thống dẫn động điện, hiệu suất năng lượng của hệ thống phanh. Đối với trạm sạc, Việt Nam hiện có các tiêu chuẩn về cáp sạc, thiết bị điều khiển và bảo vệ cáp đầu vào dùng cho xe điện, cụm đóng cắt và điều khiển hạ áp.
Trong năm nay, sẽ có thêm các tiêu chuẩn mới liên quan đến phích cắm, ổ cắm, đầu nối và ổ nối vào xe điện, hệ thống truyền năng lượng không dây, cùng một số tiêu chuẩn cho hệ thống sạc điện có dây. Các quy chuẩn hiện hành chủ yếu liên quan đến an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường cho xe điện cùng các linh kiện.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh rằng tiêu chuẩn không chỉ là khuôn khổ kỹ thuật mà còn là công cụ định hướng phát triển công nghệ, sản phẩm, thị trường. Ông ví tiêu chuẩn như công cụ dẫn đường, giúp định hướng phát triển.
Liên quan đến phân loại xe điện, Luật Giao thông đường bộ 2008 quy định, môtô điện là xe cơ giới hai bánh có công suất động cơ điện lớn hơn 4 kW, tốc độ thiết kế lớn hơn 50 km/h. Xe máy điện có công suất động cơ điện không lớn hơn 4 kW và tốc độ thiết kế không quá 50 km/h. Quy chuẩn và tiêu chuẩn là những quy định về chất lượng, kỹ thuật.
Tiêu chuẩn là những khuyến nghị tự nguyện áp dụng, trong khi quy chuẩn bắt buộc phải áp dụng theo quy định pháp luật. Việc xây dựng và áp dụng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cho môtô, xe máy điện là cần thiết để đảm bảo an toàn và chất lượng của xe điện khi tham gia giao thông.